علائم و نشانه های بیماری زونا

دکتر گیتا فقیهی [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drgitafaghihi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع آژند،بلوک آ،طبقه سوم،کلینیک صدف تلفن مطب : 32240828 - 031

بيماري زونا بيشترين ميزان شيوع را در بين بزرگسالان دارد. يک واکسن براي افراد بالاتر از ۵۰ سال عرضه شده است که ميتواند از بروز زونا جلوگيري کند. متخصصين پوست استفاده از اين واکسن را براي همه افراد ۵۰ ساله و مسنتر توصيه میکنند.بيماري زوناممکن است در هر فردي که به آبله مرغان مبتلا ميشود، بروز کند. بعد از آنکه علائم بيماري آبله مرغان رفع شود، ويروس عامل اين بيماري در بدن باقي ميماند. اگر اين ويروس دوباره فعال (بيدار) شود، موجب پيدايش زوناخواهد شد که طي آن تاول هاي دردناک و با خارش شديد بر روي پوست ايجاد ميشود.
اگر شما به زونا مبتلا شدید، استفاده از داروهای ضد ویروس میتواند در تخفیف و کوتاه کردن زمان علائم این بیماری مؤثر باشد. این نوع دارو حتی میتواند از ایجاد دردهای عصبی طولانی مدت ناشی از این بیماری جلوگیری کند. بیشترین تأثیر داروی ضد ویروس هنگامی مشاهده میشود که مصرف آن ظرف سه روز بعد از ظاهر شدن تاول ها آغاز شود.

علائم و نشانه های بیماری زونا
تاول های ناشی از زونا در مقایسه با تاول های آبله مرغان، درد بیشتر و خارش کمتری دارند. شایعترین نشانه ها (آنچه شما میبینید) و علائم (آنچه که احساس میکنید) زونا عبارت است از:
هشدار:یک قسمت از پوست شما ممکن است احساس سوزش، خارش یا حساسیت بسیار شدید پیدا کند. این حالت معمولاً در ناحیه کوچکی از پوست، یک سمت بدن مشاهده میشود. این علائم ممکن است ثابت باشد و یا با گذشت زمان ظاهر و محو شود. در اغلب افراد این علائم به مدت یک تا سه روز مشاهده میشود، اما ممکن است زمان بیشتری هم طول بکشد.
جوش:بعد از مرحله قبل، در همان قسمت پوست جوش هایی ایجاد میشود.
تاول ها:جوشها خیلی زود تبدیل به مجموعه ای از تاول های برجسته میشود. این تاول ها قبل از آنکه پوسته پوسته و برطرف شود، به حالت زرد رنگ یا خونی در می آید. تاول ها معمولاً ۲ تا ۳ هفته باقی میماند.
درد:تاول بدون درد دربیماری زوناچندان معمول نیست. شدت درد ناشی از این بیماری به اندازه ای است که غالباً پزشک برای درمان آن داروهای مسکن تجویز میکند. وقتی که تاول ها خوب شد، درد ناشی از آن هم رو به کاهش میگذارد، اما این درد ممکن است تا چندین ماه بعد از برطرف شدن تاول ها نیز ادامه داشته باشد.
علائم شبیه سرماخوردگی:در زمان بروز جوشها ممکن است فرد مبتلا، احساس تب یا سر درد داشته باشد.

چه کسی به زونا مبتلا میشود؟
بیماری زونا در افرادی بروز میکند که در گذشته به بیماری آبله مرغان مبتلا شده باشند. در واقع خطر ابتلاء به زونا در افرادی که آبله مرغان گرفته اند، بیشتر است.
این افراد:
-سن ۵۰ سال یا بیشتر دارند.
-بیماری یا آسیب دیدگی خاصی دارند.
-تحت شرایط استرس شدید هستند.
-از ضعف سیستم ایمنی رنج میبرند.

برخی از بیماریها یا درمانهای پزشکی میتواند باعث ضعف سیستم ایمنی افراد و افزایش خطر ابتلاء به زونا شود که مهمترین آن عبارت است از:
** سرطان
** ایدز (ویروس HIV)
** برخی از درمان های مورد استفاده برای سرطان از قبیل شیمی درمانی یا پرتو درمانی
**داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن اندام های پیوندی مصرف میشوند.
**مصرف طولانی مدت کورتیزون

علت ها و دلایل بیماری زونا
بیماری زونا به علت همان ویروسی که عامل آبله مرغان است، ایجاد میشود. بعد از آنکه بیماری آبله مرغان در فرد مبتلا بهبود پیدا کرد، ویروس آن در بدن باقی میماند. این ویروس به قسمت عصب های بدن رفته و در آنجا به حالت غیر فعال باقی میماند. وقتی که این ویروس دوباره فعال شود، بیماری زونا را ایجاد میکند.
اینکه چه عاملی باعث فعال شدن مجدد یا بیدار شدن ویروس میشود، هنوز به درستی مشخص نیست. احتمالاً ضعیف شدن کوتاه مدت سیستم ایمنی بدن باعث فعال شدن ویروس میشود.
زونا شدت واگیر بسیار کمتری در مقایسه با آبله مرغان دارد، اما شخصی که به زونا مبتلا باشد هم میتواند ویروس عامل بیماری را منتشر کند. بنابراین هر کسی که قبلاً آبله مرغان نگرفته باشد، ممکن است از افراد مبتلا به زونا بگیرد.
اگر ویروس به فردی که قبلاً آن را نداشته است منتقل شود، آن شخص به آبله مرغان مبتلا خواهد شد، اما دچاربیماری زونا نمیشود. نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر گرفتن ویروس از افراد مبتلا به زونا هستند.
ویروس از تاول های باز و پوشیده نشده و یا از طریق تماس با تاول ها منتشر میشود. وقتی که تاول ها خشک و پوسته پوسته شد، دیگر واگیر ندارد.

متخصصین پوست چگونه زونا را تشخیص میدهند؟
برای تشخیص زونا، پزشک متخصص پوست وضعیت پوست را بررسی کرده و سؤالاتی از بیمار میپرسد.
اگر متخصص پوست هنوز هم در مورد بیماری زونا مشکوک باشد، ممکن است یکی از تاول ها را باز کند و از آن نمونه بگیرد. این نمونه در زیر میکروسکوپ بررسی میشود. همچنین ممکن است پزشک، مایع داخل یک تاول را برای آزمایش بیشتر به یک آزمایشگاه ارسال کند.

متخصصین پوست چگونه زونا را درمان میکنند؟
افراد مشکوک به ابتلاء به زونا باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنند. زیرا هر چقدر مراحل درمان سریع تر آغاز شود، تأثیر و کارایی بیشتری خواهد داشت، به خصوص هنگامی که یک چشم یا گوش هم درگیر باشد.
در صورتی که بیماری زونا درمان نشود، ظرف چند هفته به خودی خود برطرف خواهد شد. بسیاری از افرادی که برای درمان زونا اقدام نمی کنند، به درد، بی حسی، خارش و سوزش شدیدی دچار میشوند که میتواند تا چندین ماه یا چند سال ادامه داشته باشد.

روشهای درمان زونا میتواند شامل موارد زیر باشد:
قرصهای مسکن برای کمک به کاهش درد:درد ناشی از زونا میتواند بسیار شدید باشد و مصرف قرصهای مسکن برای تسکین آن ضرورت پیدا کند.
داروهای ضد ویروس:این دارو در زمانی تجویز میشود که پزشک بیماری را ظرف ۷۲ ساعت بعد از ظاهر شدن اولین جوش ها تشخیص دهد. هر چقدر مصرف داروی ضد ویروس زودتر آغاز شود، تأثیر بهتری خواهد داشت. مهمترین داروهای ضد ویروس شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر میباشد. این داروها میتواند درد ناشی از بیماری را کاهش دهد و زمان دردناکی تاول ها را کوتاهتر کند.
مسدود کننده عصب:این داروهای تزریقی که در صورت شدید بودن درد تجویز میشود، شامل یک عامل بی حس کننده و در بعضی از موارد شامل کورتیکواستروئید میباشد.
کورتیکواستروئیدها:برای برخی از بیماران ممکن است جهت کاهش ورم و درد، قرصهای کورتیکواستروئید همراه با داروی ضد ویروس تجویز شود. البته این روش درمانی چندان رایج نیست، زیرا میتواند باعث گستردهتر شدن جوش شود.

درمان درد، بعد از برطرف شدن جوشها
برای این منظور برخی از داروهای ضد افسردگی، مسکن ها، کرم ها و چسب های بی حسی و داروهای آنتی سیژر میتواند مؤثر واقع شود.

افراد مبتلا به زونا به ندرت نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند، اما زونا میتواند باعث مشکلات خطرناکی از قبیل موارد زیر شوند:
درد عصبی بعد از درمان:درد عصبی شایع ترین عارضه ناشی از زونا میباشد. زونا میتواند باعث درد، بی حسی، خارش و سوزش شدید شود و برای چند ماه یا حتی چند سال ادامه داشته باشد. افرادی که به این مشکل دچار میشوند، ممکن است ضعف شدید، بی اشتهایی و اختلال خواب نیز داشته باشند. در این افراد گاهی از اوقات حتی یک تماس کوچک مانند دست زدن به پوست میتواند باعث احساس درد بسیار شدیدی شود. احتمال بروز این عارضه در افراد با سن بالاتر از ۶۰ سال بیشتر است.

مشکلات چشم:حالتی از بیماری زونا که چشم را درگیر کند، تحت عنوان زونای چشمی یا چشم درد ناشی از زونا نامیده میشود. نشانه ها وعلایم زونای چشمی شامل تاول هایی در اطراف چشم یا روی پلک، ورم و قرمزی چشم یا پلک و درد شدید در ناحیه چشم میباشد. برخی از بیماران نسبت به نور حساسیت پیدا میکنند. مدت کوتاهی بعد از آنکه زونای چشمی ایجاد شد، شخص مبتلا ممکن است تاری دید پیدا کرده یا مرتباً احساس کند که چیزی در داخل چشم وجود دارد. اگر تاول ها در نوک بینی ظاهر شود، میتواند هشداری برای احتمال ایجاد زونای چشمی باشد. بنابراین هر گاه تاول زونا بر روی بینی ظاهر شد، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. عدم درمان زونای روی بینی میتواند باعث آسیب دائمی به بینایی شود. احتمال بروز گلکوم (آب سبز یا آب سیاه)، زخم و حتی کوری چشم نیز وجود دارد. همچنین افرادی که دچار زونای چشمی میشوند، بیشتر در معرض خطر سکته مغزی هستند.

عفونت باکتریایی:ممکن است تاولهای زونا عفونی شده و باعث کند شدن روند بهبودی شود. درد و قرمز شدن طولانی جوشها میتواند نشان دهنده عفونت باشد. اگر این حالت اتفاق افتاد بلافاصله به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید. برای رفع این مشکل ممکن است به درمان با آنتی بیوتیک نیاز داشته باشید. در صورتی که عفونت باکتریایی به طور مناسب درمان نشود، میتواند منجر به جای زخم(اسکار) گردد.

پزشکان متخصص پوست نکات زیر را به بیماران مبتلا به زونا توصیه میکنند:

- تسکین درد
- برای کاهش درد و خارش تاول های زونا میتوانید:
*جوشها را با استفاده از بستههای یخ، پارچه خیس و سرد یا حمام خنک، سرد کنید.
*روی تاول ها کرم کالامین بمالید.
*روی تاول ها را با بانداژ شل، غیرچسبنده و استریل بپوشانید.
*لباس نخی گشاد بپوشید تا اطراف قسمتهای صدمه دیده، آزاد باشد.

پیشگیری
واکسن زونا برای افراد با سن ۵۰ سال و بالاتر وجود دارد. مهمترین مزایای گرفتن این واکسن شامل موارد زیر است:
در یک مطالعه تحقیقاتی مشخص شد که این واکسن خطر ابتلاء به زونا را تا ۵۰ درصد کاهش میدهد.
اگر با وجود گرفتن واکسن باز هم به زونا مبتلا شوید، شدت درد ناشی از آن کمتر خواهد بود.