اهدای اسپرم از نظر شرعی مجاز است؟ حکم اسپرم اهدایی چیست؟

دکتر عنایت الله ایزدی [ متخصص کلیه و مجاری ادراری ]آدرس وب سایت : www.izadidr.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خ شمس آبادی ، روبروی بیمارستان سینا ، اول کوچه 32 تلفن مطب : 32363136 - 031

در این مطلب قصد داریم به بررسی حکم شرعی اهدای اسپرم برای بارداری بپردازیم و دیدگاه‌ های مراجع تقلید در این زمینه را مرور کنیم. در ادامه، نظرات فقهای موافق و مخالف اهدای اسپرم از نظر شرعی برای مطالعه شما ارائه شده است تا با جنبه‌ های فقهی و اخلاقی این موضوع آشنا شوید. همچنین نمونه‌ ای از حکم شرعی اهدای اسپرم برای مشاهده شما در این مقاله قرار گرفته است.

این مطلب توسط دکتر ایزدی متخصص درمان ناباروری مردان برای شما آماده شده است.

حکم اسپرم اهدایی رهبری و مراجع تقلید موافق اهدای اسپرم

• فتوای مراجع درباره استفاده از اسپرم اهدا شده: طبق فتوای تعدادی از مراجع محترم تقلید، از جمله آیت‌ الله خامنه‌ ای (رهبر جمهوری اسلامی)، آیت‌ الله یزدی، آیت‌ الله مظاهری، آیت‌ الله موسوی اردبیلی، آیت‌ الله موسوی بجنوردی، آیت‌ الله روحانی، آیت‌ الله بهجت و آیت‌ الله طباطبایی قمی، تلقیح اسپرم فرد غریبه به داخل رحم زن به منظور بارداری اشکال شرعی ندارد. برخی از این مراجع، برای رعایت موازین دینی، شرایطی را ذکر کرده‌ اند؛ مانند اجتناب از لمس و نظر حرام یا رعایت احتیاط در مسائل مربوط به ارث و محرمیت.
• تعریف لمس حرام و نظر حرام از نظر فقها: قبل از بیان جزئیات فقهی درباره رعایت حدود شرعی در فرآیند تلقیح اسپرم، لازم است به دو مفهوم مهم یعنی لمس حرام و نظر حرام اشاره کنیم. لمس حرام، از نظر اکثر فقها، به لمسی گفته می‌ شود که بدون دستکش توسط پزشک غیرهمجنس صورت گیرد. نظر حرام نیز به مشاهده بخش‌ هایی از بدن گفته می‌ شود که برای درمان ضرورتی ندارد. برای مثال، اگر در هنگام تلقیح نطفه، پزشک غیرهمجنس مجبور به دیدن شکم، سینه‌ ها یا ران بیمار نباشد، این عمل از نظر شرعی حرام است.
• مسئله ارث فرزند حاصل از اسپرم اهدا شده: طبق قوانین اسلام و نظر مراجع تقلید شیعه، فرزندان تنها از کسانی ارث می‌ برند که با آنها نسبت خونی داشته باشند. از آنجا که تخمک از مادر است، فرزند از مادر ارث می‌ برد، اما از پدر شرعی که اسپرم اهدا کرده، ارث نمی‌ برد؛ بلکه از اهداکننده اسپرم ارث می‌ برد. با توجه به اینکه اهدا کننده اسپرم معمولاً ناشناخته باقی می‌ ماند، این فرزند از هیچ پدری ارث نمی‌ برد. بنابراین، پدر شرعی کودک وظیفه دارد این نابرابری ارثی را به نحو معقول و با رعایت موازین دینی جبران کند. یکی از راه‌ های توصیه‌ شده، بخشش اموال به فرزند از طریق صلح است.
• نحوه جبران نابرابری ارثی توسط پدر شرعی: به عنوان مثال، پدر شرعی می‌تواند در زمان حیات خود اموالش را به فرزند حاصل از تلقیح اسپرم منتقل کند و حتی شرطی برای استفاده خود تا زمان حیاتش تعیین نماید، مانند صلح ششدانگ اتومبیل و چهاردانگ منزل با این شرط که تا زمان زنده بودن از آن استفاده کند.
• محرمیت فرزندان حاصل از اسپرم اهدا شده: در مورد محرمیت نیز، فرزند متولد شده، اگر دختر باشد، به پدر شرعی محرم است. اما رابطه محرمیت با عموی شرعی (اهدا کننده اسپرم) موضوعی است که فقها راهکارهایی برای آن ارائه کرده‌ اند. برخی از علما معتقدند تا زمانی که فرزند و عموی شرعی تصور می‌ کنند نسبت واقعی برقرار است، محرمیت حفظ می‌ شود و با اطلاع از واقعیت، این محرمیت از بین می‌ رود. گروه دیگری از علما توصیه کرده‌ اند برای ایجاد محرمیت شرعی، روش‌ هایی مانند شیر دادن یا صیغه خواندن میان دختر و عمو یا پسر و عمه به کار گرفته شود.
• نتیجه‌ گیری شرعی: در مجموع، این احکام نمونه‌ ای روشن از اهدای اسپرم از نظر شرعی و رعایت اصول دینی و اخلاقی در تلقیح اسپرم را نشان می‌ دهند و همچنین تاکید می‌ کنند که اسپرم اهدایی از نظر شرعی تنها در چارچوب شرایط مشخص و با رعایت موازین شرعی مجاز است.

مراجع تقلید مخالف اهدای اسپرم از نظر شرعی

سیستانی، آیت‌ الله بروجردی، آیت‌ الله شیرازی، آیت‌ الله نوری همدانی و آیت‌ الله مکارم شیرازی. با این حال، آیت‌ الله مکارم و آیت‌ الله سیستانی استفاده از اسپرم اهدا شده به روش آی‌ وی‌ اف را در شرایط خاص جایز دانسته‌ اند.این احکام، اهمیت حکم شرعی اهدای اسپرم و ارتباط آن با موضوعات فقهی همچون جنین اهدایی از نظر شرعی را به خوبی نشان می‌دهد.
زوجه‌ هایی که مرجع تقلید شان مخالف استفاده از اسپرم اهدا شده است و تمایل دارند از این نوع درمان بهره‌ مند شوند، می‌ توانند مطابق بند ۱۹ احکام تقلید که در ابتدای تمامی رساله‌ ها آمده است در برخی مسائل از مرجع تقلیدی دیگر پیروی کنند.
پدر شرعی فرزند نیز باید توجه داشته باشد که تمام وظایف پدری شامل پرداخت مخارج طفل، محبت، نگهداری، تربیت و مراقبت بر عهده اوست و اهدا کننده اسپرم هیچ مسئولیتی در این زمینه ندارد. بنابراین، اسپرم اهدایی از نظر شرعی هیچ گونه تعهدی برای اهداکننده ایجاد نمی‌ کند و مسئولیت کامل فرزند بر عهده پدر است.

نمونه حکم شرعی اهدای اسپرم

در این بخش، تصویر اصل احکام سه مرجع تقلید محترم را مشاهده می‌ کنید که مربوط به حکم شرعی اهدای اسپرم است.

حکم اسپرم اهدایی رهبری

حکم اسپرم اهدایی آیت الله روحانی

حکم اسپرم اهدایی آیت الله مظاهری

داشتن فرزند باعث تحکیم بنیاد خانواده و آرامش زوجین می گردد و این امر برای زوج نابارور می‌تواند با تلقیح اسپرمی که اهداء شده است میسر شود.