چگونگی انجام پرتونگاری پانورامیک

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

پرتونگاری پانورامیک به صورت عامیانه و غیررسمی، با اسامی دیگری چون پرتونگاری پانورامیک دندانپزشکی و پانتونوگرام نیز خوانده می شود. البته عناوینی تجاری هم برای آن وجود دارد که عبارت است از پانورکس و اورتوپانتوموگراف (سایر ورژن های عامیانه ی آن، اورتوپانتوموگرافی و اورتوپانتوموگرام، کمترین کاربرد را در بین سایر اسامی غیررسمی دارند) و به اختصار نیز PAN, DPR, OPT یا OPG نامیده می شوند. هرچند که معمولاً از کاربرد DPR در محافل پزشکی، به دلیل برگرفته شدن از یک عنوان تجاری، خودداری می شود.

چگونگی انجام پرتونگاری پانورامیک

دستگاه تصویربرداری دارای دو بخش است. پس از آنکه مراجعه کننده بر روی یک صندلی بنشیند، یک بازوی افقی متحرک بر دور سر وی می چرخد و اشعه ایکس را تابش می کند تا تصویر مورد نظر به ثبت برسد. بخش دوم، یک ستون عمودی است که تکنسین، تجهیزات مورد نیاز را در آن قسمت قرار می دهد. پس با چرخش دستگاه به دور سر بیمار، تصویر به ثبت می رسد.

تفاوت تصویربرداری آنالوگ و دیجیتال

برای تصویربرداری به روش آنالوگ می بایست از فیلم های رادیولوژی یا کلیشه استفاده شود و پس از ثبت تصویر، این فیلم باید برای چاپ به تاریک خانه می رفت؛ اما به کمک تصویربرداری دیجیتال ، بیمار، پرتوهای کمی دریافت می کند. از طرفی می توان، تمامی عکس های گرفته شده را به مدت نامحدود و به راحتی آرشیو کرد. همچنین امکان چاپ مجدد و ارسال سریع به پزشک نیز در روش دیجیتال ممکن است. هر زمان که نیاز به عکس فیزیکی داشتید، امکان چاپ عکس های دیجیتال موجود است و می توانید عکس مورد نظر را بر روی فیلم ها و یا کلیشه چاپ نمایید.

مزایای پرتونگاری پانورامیک

• در برگیری گسترده ی استخوان های صورت و دندان ها
• کاهش میزان جذب تشعشعات، توسط بیمار
• راحتی بیشتر برای بیمار (لزومی به قرار دادن فیلم ها در دهان وجود ندارد)
• وجود امکان استفاده برای بیمارانی که نمی توانند دهانشان را باز کنند یا به دلایلی مثل تریسموس، امکان باز کردن آن به طور کامل را ندارند.
• کاهش زمان مورد نیاز جهت تهیه ی عکس
• قابل فهم بودن فیلم های پانورامیک برای بیمار که سبب می شود مورد بصری خوبی برای مطالعات بیمار محور و بررسی باشد.
• سهولت نگهداری و انبار کردن در مقایسه با مجموعه ی متعلقات دستگاه های اشعه ایکس درون دهانی

کاربرد پرتونگاری پانورامیک

• پرتونگاری پانورامیک در موارد زیر مورد استفاده است:
• تشخیص دندان عقل نهفته یا پنهان
• تشخیص علت درد دندان ها
• بررسی وضعیت ایمپلنت ها
• بررسی و تشخیص بهتر آسیب استخوان های دهانی و دندان در تصادفات
• تشخیص ناهنجاری های مادرزادی فک و دندان
• تشخیص پوسیدگی دندان ها
• تشخیص اختلالات مفاصل مخصوصاً مفصل گیجگاهی- فکی
• تشخیص اختلالات متابولیک مؤثر بر استخوان فک
• تشخیص توده ها و سرطان های مربوط به فک
• تشخیص سنگ های غدد بزاقی
• تشخیص عفونت و انواع کیست ها در فک

مزایای پرتونگاری پانورامیک

• نکات قبل از تصویربرداری پانورامیک
• نکات لازم قبل از انجام پرتونگاری پانورامیک شامل موارد زیر است:
• برای انجام پرتونگاری پانورامیک نیاز به ناشتا بودن نیست و می توانید همه وعده ها را میل کنید.
• بهتر است تمامی اشیا فلزی از شما دور باشد. قبل از انجام تصویربرداری، وسایل زینتی خود را دربیاورید. اگر درون بدنتان فلزاتی وجود دارد حتماً به تکنسین اطلاع دهید.
• در تمام مدت تصویربرداری، بیمار باید ساکن و بدون تحرک باشد.
• خانم های باردار باید قبل از انجام تصویربرداری با پزشک خود مشورت کنند.
• مدت زمان انجام پرتونگاری پانورامیک
• به طور کلی تنها ۲۰ ثانیه برای تصویربرداری پانورامیک نیاز است؛ اما پیش از تصویربرداری، آماده سازی بیمار و همچنین آماده کردن دستگاه، تقریباً ۵ دقیقه زمان می برد.
• مدت زمان آنالیز و ویرایش تصاویر حدود ۲۰ دقیقه زمان می برد.

عوارض پرتونگاری پانورامیک

همانند تمامی تشعشعات یونی تجهیزات عکس برداری مورد استفاده در پزشکی، همواره حد معینی از آسیب مستقیم (آسیب رسانی بر اثر یونیزه شدن) و غیرمستقیم (رادیکال های آزاد ایجاد شده در اثر یونیزه شدن مولکول آب موجود در سلول ها) وجود دارد؛ ولی تخمین زده می شود که در بدترین حالت، احتمال ابتلا به سرطان براثر پرتونگاری پانورامیک، چیزی حدود یک در بیست میلیون است. البته سن افراد یکی از عواملی تأثیرگذار بر ریسک آن است به طوری که هرچقدر سن بیمار کمتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان، اندکی بالاتر می رود. به عنوان مثال این میزان در افراد بازه ی سنی یک تا ده سال، به یک در ده میلیون افزایش پیدا می کند.