تنگی کانال نخاعی و درد اندام تحتانی

دکتر احمد شکرچی زاده [ متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات ]آدرس وب سایت : www.drshekarchizadeh.ir
آدرس مطب : اصفهان چهارباغ بالابین زمزم و دروازه شیرازکوچه مختاری ساختمان جم طبقه زیرزمین تلفن مطب : 36622101 - 031

تنگی کانال نخاعی زمانی اتفاق می افتد که سوراخ هایی که عصب از درون آنها خارج می شود به دلایل نا معلومی تنگ می شوند . این تنگ شدن کانال نخاعی باعث فشار روی عصب و در نتیجه ایجاد درد و بی حسی می شود ، که به قسمت تحتانی کمر ، باسن و پاها کشیده می شود . در این مقاله به بررسی تنگی کانال نخاعی و درد در اندام تحتانی می پردازیم .

ستون فقرات ما برای اینکه بتوانیم خم و راست شویم و در جهات مختلف حرکت کنیم ، به صورت یکپارچه نیست ، بلکه به صورت تکه تکه درست شده است و سپس این تکه ها به هم متصل می شوند .هر مهره با مهره بالایی توسط سه ساختمان به هم متصل می شوند . یکی در جلو که دیسک نام دارد و دو ساختمان در عقب که فاستیا مفاصل مهره ها نام دارد . این ساختمان ها توسط لیگامان هایی محکم به هم متصل می شوند به طوری که ما می توانیم به جلو و عقب و طرفین حرکت کنیم و خم شویم بدون اینکه مهره های ما جابجا شوند . بین هر دو مهره یک سوراخ وجود دارد که سوراخ بین مهره ای نامیده می شود و از داخل این سوراخ یک ریشه عصبی خارج شده که به اندام های تحتانی می رود و باعث حرکت عضلات می شود . در عده ای از افراد این مفاصل پشت مهره بیش از حد رشد می کنند و در نتیجه جا برای ریشه عصبی تنگ می شود . به این بیماری تنگی کانال نخاعی می گویند .

علائم تنگی کانال نخاعی

علائم این عارضه معمولا به مرور زمان بروز می کنند با این حال می تواند به صورت یک درد ناگهانی رخ دهد . ممکن است دردی خفیف یا گاهی شدید در مناطق مختلف ستون فقرات خود احساس کنید که بستگی به این دارد که کدام بخش از کانال نخاعی تنگ شده باشد . این درد ممکن است مقطعی باشد و یا اینکه فقط در طول فعالیت های خاص مانند راه رفتن رخ دهد .

تنگی کانال کمری ، ممکن است موجب درد ، گزگز یا بی حسی شود که از باسن شروع شده و دامنه آن تا پشت ران ها و گاهی به ساق پا کشیده می شود ؛ در این صورت به آن سیاتیک گفته می شود .

لنگش نوروژنیک ، گرفتگی دردناک و ضعف در پاها از دیگر علائم تنگی کانال نخاعی هستند . این عوارض با راه رفتن یا ایستادن رخ می دهند و با نشستن و استراحت از بین می روند .لازم به ذکر است که درد ساق پا و گرفتگی عضلات ساق پا همچنین می تواند به دلیل بیماری عروق محیطی بروز کند ، بنابراین تشخیص اینکه علائم درد پا ناشی از بیماری عروق محیطی است و یا تنگی کانال کمری ، بسیار حائز اهمیت است .

تنگی کانال نخاعی گردن ، موجب درد و همچنین مورمور یا بی حسی می شود که از گردن به سمت شانه ها ، داخل بازو ها و دست ها کشیده می شود .

علل تنگی کانال نخاعی

دلایل گوناگونی را می توان برای تنگی کانال نخاع برشمرد .

شایع ترین علت تنگی کانال نخاعی بیماری آرتریت دژنراتیو و بیماری دژنراتیو دیسک است . بیماری آرتریت ، همانند مفاصل دیگر بدن ، معمولا در ستون فقرات به عنوان بخشی از فرآیند پیری و در نتیجه پوکی استخوان ایجاد می شود . این کار منجر به از بین رفتن غضروف بین استخوان های مفاصل ، شکل گیری اسپرز استخوان ( زائده استخوانی ) ، کاهش ارتفاع دیسک های بین مهره های کمر ( بیماری دیسک دژنراتیو ) و رشد بیش از حد رباط ها می شود .

تخریب بیشتر دیسک های کمری ممکن است موجب لغزیدن یک مهره بر روی مهره دیگر شود که به این فرآیند لغزش مهره گفته می شود . این فرآیند ها باعث کاهش فضای نرمال موجود برای عصب ها در کانال نخاعی می شوند و منجر به فشار مستقیم بر بافت های عصب می گردد و علائم تنگی کانال نخاع کمری را به وجود می آورد .

این بیماری همچنین به دنبال بیماری های دیگری که باعث کاهش فضای کانال نخاعی یا سوراخ های بین مهره ای می گردند ، مانند عفونت و تومور به وجود می آید .

جراحی تنگی کانال نخاعی یا لامینکتومی

در عمل جراحی لامینکتومی ، لامینا برداشته می شود . قسمت بالایی مهره های ستون فقرات را لامینا می گویند . با برداشتن این قسمت از مهره ، فضای کانال نخاعی بیشتر شده و فشار از روی نخاع برداشته می شود . گاهی اوقات ممکن است محافظ کانال نخاعی که در اطراف پوشش استخوانی وجود دارد ( تیغه) نیز به نخاع فشار وارد کند . در این موارد برای برداشتن فشار، باید تمام یا بخشی از تیغه را حذف کرد که معمولا همراه با برداشتن لامینا انجام می شود . لامینکتومی نیازمند تجهیزات سخت افزاری خاصی است .

جراحی لامینکتومی بسته به موقعیتی که این عمل انجام می شود ، به چهار نوع گردنی ، سینه ای ، کمری و خاجی تقسیم می شود .

1. لامینکتومی گردنی : لامینکتومی گردنی عملی است که برای کاهش فشار به نخاع و اعصاب پشت گردن انجام می شود . این عمل شامل برداشتن سقف استخوانی کانال نخاعی و همچنین هرگونه بافت نرم است که باعث فشار به نخاع می شود .
2. لامینکتومی سینه ای : هنگامی که جراحی لامینکتومی ستون فقرات در قسمت بالایی و میانی کمر انجام شود ، به آن لامینکتومی سینه ای می گویند .رایج ترین دلایل انجام این عمل برداشتن تومور یا کاهش فشار تنگی نخاع است .
3. لامینکتومی کمری : لامینکتومی کمری نوعی عمل جراحی است که در قسمت تحتانی ستون فقرات برای کاهش فشار روی یک یا چند ریشه عصب انجام می شود .
4. لامینکتومی خاجی : برداشتن لامینا مهره پشت در بین لگن یا استخوان ران ( ستون فقرات خاجی ) به نام لامینکتومی خاجی معروف است .

عوارض جراحی لامینکتومی

عمل جراحی لامینکتومی مانند هر جراحی دیگر می تواند با عوارض احتمالی همراه باشد . مهم ترین این عوارض عبارت اند از :

• عوارض ناشی از بیهوشی
• لخته شدن خون در ورید های عمقی اندام تحتانی
• عفونت
• آسیب به عصب
• ایجاد ناپایداری بین دو مهره مجاور
• باقی ماندن درد