دلایل شایع و نادر کمردرد

دکتر علی نقره کار [ متخصص درد ]آدرس وب سایت : www.dr-noghrekar.ir
آدرس مطب : تهران، میدان آرژانتین، ابتدای خیابان الوند، ساختمان مرکزی پزشکان،طبقه اول تلفن مطب : 88670088 - 021

کمردرد مشکل شایعی است که اغلب تجربه منحصر به فردی برای هر شخص خواهد بود. این عارضه از دردهای مبهم یا ضربان دار آرتروز ستون فقرات گرفته تا تیرکشیدن شدید ناشی از پارگی دیسک ، به طور منقطع یا مداوم ممکن است احساس شود. کمر درد با ورزش یا نشستن طولانی ممکن است بدتر شود؛ و یا با علائم عصبی مانند بی حسی و مور مور همراه گردد. در حالی که کمردرد می تواند ناامید کننده و ناتوان کننده باشد، نکته مثبت آن است که این درد اغلب با استراحت و اقدامات درمانی ابتدایی دیگر، معمولاً ظرف چند هفته بهبود می یابد یا برطرف می شود.

علل شایع کمر درد

دلایل بالقوه متعددی برای کمردرد وجود دارد. در ادامه به برخی از علل شایع کمر درد اشاره می شود:

1. کشیدگی یا پارگی عضلانی

کشیدگی یا پارگی عضلانی شایع ترین علل کمردرد می باشند. کشیدگی عضله یا تاندون (بافت فیبری که ماهیچه را به استخوان متصل می کند) که ناشی از آسیبی مانند بلند کردن اشیا یا استفاده بیش از حد تدریجی است؛ موجب التهاب شده که این التهاب درد و در برخی موارد اسپاسم عضلانی را به همراه دارد.

این عارضه ( آسیب عضله یا تاندون) می تواند از خفیف تا شدید که محدودیت حرکتی در پی خواهد داشت و ناتوان کننده است متغیر بوده و اغلب به عنوان دردی سراسری توصیف می شود؛ که به باسن منتقل شده و با حرکت بدتر می گردد و با استراحت آرام می گیرد. همراه با درد، سفتی عضلانی و محدودیت دامنه حرکتی در کشیدگی یا پارگی عضلات کمر گزارش می شود.

برآمدگی یا پارگی دیسک

دیسک های ستون فقرات بین مهره های مجاور قرار دارند و به عنوان بالشتک های ضربه گیر عمل می کنند. به دلایل مختلفی، از جمله روند طبیعی افزایش سن، ضربه به ستون فقرات، افزایش وزن، سیگار کشیدن و فشار مکرر به ستون فقرات (مثلاً نشستن برای مدت طولانی یا بلند کردن اجسام سنگین)، دیسک ها شروع به تخریب شدن می کنند؛ و این روند با گذشت زمان، دیسک ها را مستعد برآمدگی یا بیرون زدگی می کند (به نام دیسک برآمده یا لغزنده). با گذشت زمان، دیسک برآمده (بدون درمان) در نهایت می تواند پاره شود.

هنگامی که دیسک پاره می شود، محتوای داخلی آن (نوکلئوس پالپوزوس) آزاد می شود که ریشه های عصبی مجاور یا خود نخاع را تحت فشار قرار می دهد. پارگی دیسک در قسمت پایین کمر باعث ایجاد کمردرد شدید می شود که ممکن است به سمت باسن، کشاله ران و یا قسمت های پایین یک پا حرکت کند. به همین ترتیب، پارگی دیسک در گردن نیز ممکن است باعث دردی شود که به سمت پایین بازو حرکت می کند. علاوه بر درد، فتق دیسک ممکن است علائم عصبی مانند ضعف عضلانی، بی حسی و گزگز ایجاد کند.

3. آرتروز ستون فقرات

استئوآرتریت می تواند هر مفصلی را در بدن از جمله مفاصل کوچک ستون فقرات (به نام مفاصل مهره ای یا فاست) درگیر کند. آرتروز ستون فقرات در نتیجه ساییدگی و پارگی غضروف واقع بین مفاصل ستون فقرات رخ می دهد. با از بین رفتن غضروف، درد مبهم، یا ضربان دار که با حرکت بدتر می شود ممکن است ایجاد شود. احساس ناخوشایند کرپیتوس (احساس ترکیدن) ممکن است با از بین رفتن کامل غضروف و سایش مفاصل بر روی یکدیگر احساس شود.

سفتی مفاصل و دامنه حرکتی محدود نیز ممکن است با استئوآرتریت ستون فقرات رخ دهد. با پیشرفت آرتروز ستون فقرات، خارهای استخوانی جدیدی ایجاد می شود تا مفصل را تثبیت کند. این خارهای استخوانی در نهایت می توانند ریشه های عصبی نخاعی مجاور را تحت فشار قرار دهند و باعث بی حسی و گزگز، علائمی شبیه به پارگی دیسک ایجاد کنند. علاوه بر روند طبیعی پیری، چاقی ممکن است به ایجاد آرتروز ستون فقرات کمک کند، زیرا وزن اضافی فشار بیشتری را بر مفاصل مهره ها وارد می کند.

4. سیاتیک

سیاتیک به فشرده شدن عصب سیاتیک اشاره دارد که اغلب به دلیل فتق دیسک ایجاد می شود. آسیب یا ضربه به لگن، باسن، یا ران، دیابت، نشستن طولانی مدت و سندرم پیریفورمیس، زمانی که یک عضله کوچک در باسن دچار اسپاسم و تحریک عصب می شود؛ ممکن است باعث ایجاد درد سیاتیک شود. از آنجایی که عصب سیاتیک طولانی ترین عصب بدن است (از ستون فقرات به سمت هر دو پا می رود)، فشار بر روی آن ممکن است منجر به کمردرد شود که به باسن گسترش می یابد و از پایین پاها به سمت کف پا پخش می گردد و معمولا در یک طرف احساس خواهد شد. علاوه بر سوزش و درد، بیماران ممکن است گزگز، بی حسی و ضعف عضلانی را نیز تجربه کنند.

5. تنگی کانال نخاعی

تنگی کانال نخاعی اغلب باعث ایجاد کمردرد در افراد مسن می شود. با افزایش سن، کانال نخاعی به تدریج منقبض یا باریک می شود که بخشی از آن به دلیل آرتروز و ضخیم شدن بافت های ستون فقرات است. اگر کانال نخاعی بیش از حد سفت شود، ممکن است ریشه های عصبی فشرده شوند و علائم عصبی مانند ضعف، بی حسی و گزگز ایجاد شود. علاوه بر سن و آرتریت، شرایط دیگری که می تواند منجر به ایجاد تنگی نخاعی شود؛ شامل اسکولیوز و بیماری پاژه است (وضعیتی که در آن نقصی در نحوه رشد و تجزیه استخوان ها وجود دارد). یک آسیب تروماتیک، مانند تصادف رانندگی نیز ممکن است منجر به تنگی کانال نخاعی شود (به دلیل تورم و التهاب ناگهانی در کانال نخاعی).

6. اسپوندیلولیز

اسپوندیلولیز به شکستگی ناشی از فشار در یکی از مهره های ستون فقرات اشاره دارد. این عارضه در کودکان و نوجوانانی که ورزش می کنند، مانند ژیمناستیک کاران یا فوتبال ها، که استرس مکرر را در ناحیه کمر تجربه می کنند، شایع است. اسپوندیلولیز همچنین می تواند در نتیجه ضربه به ستون فقرات یا تغییرات دژنراتیو پیری رخ دهد که باعث از بین رفتن ساختارهای تثبیت کننده طبیعی ستون فقرات می شود. اگر شکستگی، مهره ها را بیش از حد ضعیف کند، مهره ناپایدار می شود و شروع به لغزش می کند. این وضعیت اسپوندیلولیستزیس نامیده می شود. علائم اسپوندیلولیستزیس شامل درد و سفتی در محل لغزش مهره است. بعلاوه، اگر مهره لیز خورده ریشه های عصبی مجاور را تحت تاثیر قراردهد؛ درد تشدید می شود (مثلاً دردی که از بازوها به سمت دست و انگشت انتشار دارد) و علائم عصبی مانند گزگز، بی حسی و ضعف ممکن است رخ دهد.

7. پوکی استخوان

پوکی استخوان ضعیف شدن استخوان ها است که می تواند آنها را مستعد شکستن کند. کمردرد ناشی از پوکی استخوان بیشتر به شکستگی فشاری مهره مربوط می شود. اغلب اوقات، با شکستگی فشاری، فرد سابقه ضربه را گزارش نمی کند، بلکه پس از یک فعالیت ساده مانند خم شدن یا عطسه کردن، کمردرد ناگهانی را تجربه می کند. درد شکستگی تحت فشار مهره ها اغلب در قسمت پایین یا وسط کمر(جایی که شکستگی رخ داده است) احساس می شود؛ و به ندرت، درد به سایر نواحی بدن مانند شکم یا پاها سرایت می کند. به طور کلی، درد ناشی از شکستگی مهره ها در این شرایط اغلب با حرکت بدتر می شود؛ و با استراحت یا دراز کشیدن کاهش می یابد و کیفیت آن از درد تیز تا مبهم متغیر است.

اسکولیوز

اسکولیوز وضعیتی است که در آن ستون فقرات مانند حرف S یا حرف C انحنا پیدا می کند. این عارضه معمولاً در دوران کودکی یا در دوران نوجوانی ایجاد می شود. در بیشتر موارد، علت اسکولیوز ناشناخته است، اگرچه ممکن است به آسیب یا نقص مادرزادی مربوط باشد. در برخی موارد، چندین عضو خانواده به اسکولیوز مبتلا می شوند که نشان دهنده نقش بالقوه ژنتیک است. به دلیل انحنای ستون فقرات در اسکولیوز، ممکن است فرد دچار ناراحتی در پشت گردن شود و اگر به اندازه کافی شدید باشد، دچار مشکل در تنفس نیز می شود.

علل نادر کمر درد

کمتر رایج است، کمردرد به دلیل یک بیماری سیستمیک، مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان و تومور یا عفونت ایجاد شود با این وجود در ادامه به برخی از علل نادر کمر درد اشاره می نماییم.

1. اسپوندیلیت آنکیلوزان

اسپوندیلیت آنکیلوزان (AS) یک بیماری التهابی مزمن در مفاصل ستون فقرات (مهره ها) است که باعث کمردرد و سفتی دراین ناحیه می شود و معمولاً قبل از 40 سالگی شروع خواهد شد. کمردرد AS با ورزش بهبود می یابد و در شب، موقع استراحت بدتر می شود.

2. سرطان

تومور در ستون فقرات ممکن است در اثر تومورهایی که از ابتدا در ستون فقرات بوجود می آیند (به نام تومور نخاعی اولیه) یا از سرطان در جای دیگری در بدن (به نام سرطان متاستاتیک) ایجاد شوند. در مبتلایان به سرطان علاوه بر کمردرد که اغلب در شب بدتر می شود و ممکن است به شانه ها و گردن سرایت کند، فرد ممکن است کاهش وزن غیرقابل توضیح و خستگی غیرعادی را تجربه کند.

3. عفونت

عفونت در ستون فقرات، به نام دیسکیت مهره ای یا استئومیلیت، باعث درد شدید و مداوم می شود. با کمال تعجب، علیرغم وجود عفونت، ممکن است فرد تب نداشته باشد. سابقه یک عمل جراحی قبلی در ستون فقرات ممکن است سرنخی از وجود عفونت ارائه دهد.

4. سندرم دم اسب

سندرم دم اسبی یک عارضه نادر است که در اثر آسیب یا تحریک دسته اعصاب واقع در پایین نخاع ایجاد می شود. علاوه بر درد در ناحیه کمر، فرد ممکن است بی حسی یا سوزن سوزن شدن را که به پایین یک یا هر دو پا گسترش می یابد، اختلال عملکرد جنسی، و مشکلات کنترل مثانه و روده را تجربه کند.