دلایل انجام سونوگرافی کبد

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

کبد یکی از بزرگترین و مهم‌ترین ارگان‌های بدن است. این عضو بدن، از پروتئین‌ها و کلسیم‌ها در هضم و دستگاه گوارش استفاده می‌کند. کبد کمک می‌کند غذایی که خورده می‌شود، به انرژی تبدیل شود و به کمک طحال، مانند یک فیلتر عمل می‌کند که زباله‌های مضر را فیلتر و دفع می‌کند. اگر کبد شما صدمه ببیند و بیمار شود، ممکن است عملکردش دچار اختلال شود. اگر این اتفاق بیفتد، پزشک ممکن است به منظور تشخیص مشکل و بیماری، سونوگرافی کبد را تجویز کند. سونوگرافی اطلاعات زیادی در اختیار پزشک قرار می‌دهد. سونوگرافی یک روش بدون عارضه و بدون درد برای تشخیص برخی از بیماری‌ها و بررسی اندازه طبیعی کبد در سونوگرافی است. در این روش به جای استفاده از اشعه‌های مضر، از امواج صوتی استفاده می‌شود. انجام سونوگرافی برای کبد نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری و تشخیصی نسبتاً سریع و ارزان‌تر است. از آنجایی که برخی از بیماری‌های کبدی از جمله سرطان‌ کبد در مراحل اولیه بدون علامت هستند، انجام سونوگرافی می‌تواند به پیدا کردن و شناسایی تومورهای بدخیم و خوش‌خیم کمک کند. همچنین اگر بیماران دچار ضایعات کبدی شده باشند و یا کبد به بیماری‌هایی از جمله کبد چرب و سیروز کبدی مبتلا شده باشند، سونوگرافی می‌تواند بهترین روش تشخیصی باشد. رادیولوژیست بر طبق تصاویری که مشاهده می‌کند، نتایج سونوگرافی کبد را در پایین یک صفحه برای پزشک گزارش می‌دهد. خواندن این نتایج برای پزشکان کار راحتی است؛ زیرا به اصطلاحاتی که در صفحه تفسیر آزمایش سونوگرافی کبد نوشته می‌ شود، تسلط کامل دارند.

علائم بیماری های کبدی

• فرد بیمار احساس تهوع می‌کند.
• فرد بیمار احساس درد در شکم در ناحیه راست بدن دارد.
• بیمار با کاهش وزن روبه‌رو لست.
• فرد بیمار احساس خستگی و احساس ضعف در بدن دارد.

دلایل انجام سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد چندین کار مهم می‌تواند انجام دهد:

1. بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
2. مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد یا طحال
3. کمک به پزشکان برای فهمیدن چرایی و چگونگی پیشرفت بیماری کبد
4. مشاهده روند درمان
5. مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
6. بررسی علت هر درد غیرقابل تشریح

مزایای سونوگرافی کبد

• غیر تهاجمی
• بدون درد
• در دسترس و قابل استفاده برای همه ی بیماران حتی نقاط محروم
• امن و بدون اشعه
• تصاویر دقیق و با جزئیات
• روش عالی برای هدایت جهت انجام پروسه های تهاجمی همانند بیوپسی

افراد مستعد بیماری های کبد

• چاق هستید یا اضافه وزن دارید.
• دیابت نوع ۲ دارید (این مورد موجب مصرف فزاینده چربی در سلول‌های کبد می‌شود).
• بیش از ۵۰ سال هستید.
• فشار خون بالا دارید.
• کلسترول بالا دارید.
• کاهش وزن شدیدی را تجربه کرده‌اید، به عنوان مثال، پس از جراحی کاهش وزن یا پس از سوء تغذیه

نحوه انجام سونوگرافی کبد

جهت شروع فرایند سونوگرافی از بافت کبد، پزشک از شما می‌خواهد به سمت مقابل و به پهلو دراز بکشید و پس از استعمال ژل جهت افزایش کیفیت عبور امواج روی پوستتان روند کار را آغاز می‌کند. برای این کار کنسول سونوگرافی با نام ترانس دوسر را روی شکم شما به آرامی فشار داده و حرکت می‌دهد. امواج به رایانه دستگاه مخابره شده و با آنالیز داده‌ها تصاویری به دست می‌آید.

اقدامات پیش از سونوگرافی کبد

قبل از انجام سونوگرافی از کبد و اندام‌ هایی نظیر کیسه صفرا، طحال و پانکراس، بهتر است از صرف غذا‌های پرچرب پرهیز کنید. معمولاً به شما توصیه می‌شود برای انجام سونوگرافی کبد ناشتا باشید، با این حال مصرف مایعات مانند آب، آبمیوه و چای مانعی ندارد.

تفسیر نتایج سونوگرافی کبد

این روش تشخیصی می‌تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری‌های کامل را در کبد نشان دهد. پزشکان برای تمایز بین کیست‌هایی که از مایعات پر شده‌اند و یا توده‌های جامد بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می‌کنند. در نتایج روش تشخیصی سونوگرافی رادیولوژیست‌ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می‌ کنند، می‌ نویسند. به طور کلی بیماری‌های زیر با کمک سونوگرافی کبد مشخص می‌شوند:

وجود توده‌های بدخیم یا کلسیفیکاسیون

وجود توده‌های توپرحاوی سلول‌ و جریان خونمی تواند نشانه‌ای از وجود سرطان کبد است. توده‌های متصل (ندول)، کلسیفیکاسیون و یا بافت‌های نواری شکل می‌توانند نشانه‌ای از وجود توده‌های بدخیم سرطانی باشند. رادیولوژیست تصویر و توده‌هایی را که در آن دیده می‌شود، از نظر جریان خون و یا تو پر بودن یا حاوی مایع بودن بررسی می‌کند.

مشاهده توده‌های خوش‌ خیم

برخی از توده‌ها کیستیک و پر از مایعات هستند که به عنوان توده‌های خوش‌خیم و بی‌خطر شناخته شده‌اند. سونوگرافی با کنتراست یکی از جدیدترین روش‌ها برای تشخیص بیماری‌های کبدی است. در این روش به داخل ورید ماده حاجب تزریق می‌شود. این روش به تصویربرداری و قدرت تشخیص رادیولوژیست در توده‌های بدخیم و خوش‌خیم کمک زیادی می‌کند.

درجه بندی کبد چرب در نتیجه سونوگرافی

رادیولوژیست ها می‌توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی بدست می‌آورند، گرید کبد چرب بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می‌تواند باعث بروز التهاب و مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد می‌تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خونرسانی به کبد کاهش پیدا می‌‌کند و بافت اسکار تشکیل می‌شود. عدم درمان فیبروز کبدی باعث بروز سیروز کبدی، نارسایی کبدی و سرطان کبد خواهد شد. رادیولوژیست‌ها برای درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی، از اعداد و علائم زیر استفاده می‌کنند:

1. F0: این عدد در درجه بندی نشان می‌دهد کبد فرد سالم است و هیچ نشانه‌ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی‌شود.
2. F1 یا گرید 1 (NASH): ساده‌ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت‌های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می گردد.
3. F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
4. F3 یا گرید 3: این علامت نشانه فیبروز شدید کبد است. این گرید کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول‌های کبد و رگ‌های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت‌های از کبد برای عملکرد طبیعی آن سالم است.
5. F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری، پیوند کبد برای فرد احتیاج می‌شود.

عوارض جانبی سونوگرافی کبد

در بررسی‌‌های به عمل آمده، سونوگرافی با عوارضی همراه نبوده است، با این حال سونوگرافی باید توسط افراد مجرب به انجام برسد.