عکس رنگی کلیه (IVP) چیست و چگونه انجام می شود؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

پیشرفت علم پزشکی به همراه پیشرفت تکنولوژی توانسته کمک شایانی به تشخیص و درمان بیماری‌های گوناگون در مراحل اولیه بیماری کند. رادیولوژی یکی از پرکاربردترین روش‌ در علم پزشکی است که با تصویربرداری از بدن انسان با استفاده از تابش طیف امواج الکترومغناطیس به محل مورد نظر منجر به تشخیص بیماری می‌شود. یکی از انواع مختلف رادیولوژی از مجاری ادراری می باشد که به صورت تخصصی در این مطلب بررسی خواهد شد.

Intra venous pyelography که به اختصار به صورت IVP نشان می‌دهند، یک تست رادیولوژی از کلیه‌ها، مثانه و مجاری ادراری می‌باشد. در رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)، ماده حاجب که دارای ید است را به صورت وریدی وارد بدن بیمار می‌کنند. این ماده وارد جریان خون شده و سپس در سیستم ادراری قرار می‌گیرد. تشخیص سنگ کلیه، بزرگی پروستات، تومورها و توده های کلیه و مثانه، مشکلات مادرزادی و تأثیرات جراحی به کمک روش رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) قابل تشخیص است. همچنین نحوه دفع و سرعت انتقال مایعات در بدن توسط رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) تعیین می‌شود.

کاربردهای رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

رادیولوژی به روش (IVP) به رادیولوژیست کمک می‌کند تا اختلالات و ناهنجاری‌های سیستم ادراری را با بررسی چگونگی، سرعت و نحوه دفع و انتقال مایعات در بدن بیمار تشخیص دهد. در صورت رؤیت خون در ادرار یا درد در پهلوها (کلیه‌ها) معمولاً عکس رنگی کلیه برای بیمار تجویز می‌شود. مشکلات شایع مجاری ادراری که به کمک عکس رنگی کلیه تشخیص داده می‌شوند عبارتند از:

• شناسایی اندازه، شکل و عملکرد غیرطبیعی کلیه‌ها
• مشاهده سرعت و کفایت سیستم ادراری بیمار در قابلیت دفع
• سنگ کلیه
• بزرگی پروستات
• تومورها یا توده‌های کلیه، حالب‌‌ها و مثانه
• تأثیرات جراحی بر دستگاه دفع ادرار
• مشکلات مادرزادی سیستم ادراری

مزایای رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

مانند هر روش تشخیصی دیگری، IVP دارای مزایای قابل توجه و عوارضی است که باید درباره آنها اطلاعات کافی داشته باشید. برخی از مزایای IVP عبارتند از:

• تشخیص رابطه آناتومیک سیستم دفع ادرار با رسوبات آهکی
• اثبات وجود یا عدم وجود انسداد مجاری ادراری
• دید خوب از سیستم دفع ادرار
• توانایی تشخیص سنگ‌ های اسید اوریک
• توانایی ارزش‌گذاری کلیه سمت مخالف
• پس از بررسی، هیچگونه اشعه‌ای در بدن باقی نمی‌ ماند.
• ماده حاجب به سادگی دفع می‌ شود.

رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP) چگونه انجام میگردد؟

این معاینه معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود. روی میز دراز خواهید کشید و سپس تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شود. سپس ماده حاجب، معمولاً از طریق رگ در بازو، تزریق می‌شود و به دنبال آن تصاویر ثابت دیگری نیز وجود دارد. در حین عکسبرداری با اشعه ایکس، باید برای مدت چند ثانیه نفس خود را نگه دارید و آرام بمانید تا احتمال تار شدن تصویر را کاهش دهید. همانطور که مواد کنتراست توسط کلیه‌ها پردازش می‌شود، یک سری عکس برای تعیین اندازه واقعی کلیه‌ها و تصویربرداری از دستگاه ادراری در هنگام شروع تخلیه گرفته می‌شود. تکنسین ممکن است یک باند فشرده سازی را در اطراف بدن قرار دهد تا ساختارهای ادراری را بهتر مشاهده کند.

مراقبت های قبل از انجام رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

در صورتیکه از داروی خاصی استفاده می کنید یا اگر به ماده خاصی آلرژی دارید به خصوص به مواد کنتراست یونی، پزشک را آگاه سازید. همچنین پزشک خود را از بیماری های اخیر یا دیگر موارد آگاه سازید. ممکن است از شما خواسته شود تا تمام یا قسمتی از لباس های خود را در آورید و لباس بلندی را در طول آزمون بپوشید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود تا جواهرات، عینک و یا هر چیز فلزی که ممکن است در طول آزمون مشکلی ایجاد کند را خارج کنید.

زنان در صورتی که باردار هستند یا احتمال بارداری می دهند پزشک یا تکنولوژیست مطلع سازند. بسیاری از تصاویر این آزمون ها در طول دوران بارداری به دلیل خطر برای جنین انجام نمی شوند. اگر انجام رادیولوژی ضروری است، آزمون با تشعشع کمتری به بدن انجام خواهد شد.

مراقبت‌ های پس از انجام رادیولوژی از مجاری ادراری (IVP)

1. علائم حیاتی و برون ده ادراری را کنترل کنید.
2. واکنش‌های تأخیری احتمالی به رنگ کنتراست را از جمله تنگی نفس، راش‌های جلدی، برافروختگی، کهیر تاکیکاردی و غیره را مشاهده، گزارش و ثبت کنید.
3. محلی را که رنگ حاجب تزریق شده است (معمولاً در ورید گودی آنته کوبیتال) بررسی کنید.
4. در صورت وجود درد، گرمی یا قرمزی در محل تزریق، با اجازه پزشک کمپرس گرم استعمال کنید.

عوارض رادیولوژی مجاری ادراری (IVP)

در موارد بسیار نادر، احتمال بسیار کمی برای ابتلا به سرطان در اثر تشعشعات شدید وجود دارد، هر چند که فواید تشخیصی این روش از مضرات آن بیشتر است. ممکن است ماده حاجب در برخی از افراد، موجب ایجاد حساسیت شود که در این موارد از درمان ضدآلرژی بلافاصله استفاده خواهد شد.