تشخیص کبد چرب با سونوگرافی

دکتر جواد فرخی [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.doctorfarokhi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، نبش بن بست میلاد ، ساختمان پارسه تلفن مطب : 31313731 - 031

کبد یکی از بزرگترین و مهم ترین ارگان های بدن است. این عضو بدن، از پروتئین ها و کلسیم ها در هضم و دستگاه گوارش استفاده می کند. کبد کمک می کند غذایی که خورده می شود، به انرژی تبدیل شود و به کمک طحال، مانند یک فیلتر عمل می کند که مواد مضر را فیلتر و دفع می کند. رسوب چربی (عمدتاً از چربی های خنثی مثل تری گلسیرید در سلول های کبدی است) که پیدایش آن در افراد چاق، کم تحرک، مبتلایان بـه دیابت، چربی خـون بـالا، شخصیت های اضطرابی (افراد پراسترس) و مصرف کنندگان طولانی مدت غذاهای دارای مواد نگه دارنده همچون فست فـودها و نوشابه های گازدار بیشتر دیـده می شود. در صورت عدم درمان و بهبودی، کبد چرب می تواند به سمت نارسایی کبد و سیروزکبدی (تشکیل بافت فیبروز درکبد) پیشروی نماید. سونوگرافی کبد اولین روش برای تشخیص بیماری های کبد می باشد.

اگرچه در خیلی از موارد علائم قابل توجهی در این بیماری وجود ندارد، با مشاهده بالا بودن آنزیمهای کبدی(ALT) (SGPT) یا گاما گلوتأمین ترانس پیتیداز(GGT) و به ویژه با تصاویر سونوگرافی تشخیص این بیماری ثابت میگردد. لازم به ذکراست طبق تحقیقات انجام شده در 20 درصد افراد مبتلا به کبد چرب آنزیم های کبد ، نرمال بوده، که این امر انجام سونوگرافی از کبد را در مورد مشکوک توصیه مینماید.انفیلتراسیون چربی در کبد با سونوگرافی تشخیص داده میشود. در سونوگرافی میزان اکو پارانشیم کبد افزایش مییابد و نیز در موارد شدیدتر سایز کبد نیز افزایش پیدا میکند، یک سونوگرافی خوب و سونوگرافى دقیق میتواند علاوه بر تشخیص کبد آن را به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم میکند که آن را به صورت گرید 1 تا 3 نشان میدهد.

علل ایجاد کبد چرب

• مصرف الکل و مشروبات الکلی
• مصرف مواد غذایی چرب
• اضافه وزن
• نداشتن فعالیت بدنی سالم یعنی همان ورزش و تحرک مفید
• سوء تغذیه و فشار خون بالا
• بارداری
• مصرف داروهایی همچون آسپرین و تتراسایکلین و استامینوفن هستند.

علائم کبد چرب

• درد در مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
• سردرگمی، مشکل در تمرکز
• احساس خستگی و بی حالی مداوم
• کاهش وزن و اشتها
• حالت تهوع
• ضعف عمومی
• گیجی
• تمایل به خونریزی راحت تر و سریع

کاربرد سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد چندین کار مهم می تواند انجام دهد:

1. مشاهده روند درمان
2. مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
3. بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
4. مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد یا طحال
5. کمک به پزشکان برای فهمیدن چرایی و چگونگی پیشرفت بیماری کبد
6. بررسی علت هر درد غیرقابل تشریح

مزایای سونوگرافی کبد

• غیر تهاجمی
• تصاویر دقیق و با جزئیات
• روش عالی برای هدایت جهت انجام پروسه های تهاجمی همانند بیوپسی
• بدون درد
• در دسترس و قابل استفاده برای همه ی بیماران حتی نقاط محروم
• امن و بدون اشعه

توصیه های قبل از سونوگرافی کبد

• لازم است بیمار از شب قبل از انجام سونوگرافی ناشتا باشد. به طوری که شب قبل و صبح روز انجام سونوگرافی لازم است غذا نخورید و هیچ نوع نوشیدنی نیاشامید.
• همچنین بیمار روز قبل از انجام سونوگرافی از مصرف غذاهای چرب خودداری کند.

نحوه انجام سونوگرافی کبد

جهت شروع فرایند سونوگرافی از بافت کبد، پزشک از شما می خواهد به سمت مقابل و به پهلو دراز بکشید و پس از استعمال ژل جهت افزایش کیفیت عبور امواج روی پوستتان روند کار را آغاز می کند. برای این کار مبدل را روی شکم شما به آرامی فشار داده و حرکت می دهد. امواج به رایانه دستگاه مخابره شده و با آنالیز داده ها تصاویری به دست می آید.

درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی

رادیولوژیست ها می توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی به دست می آورند، گرید کبد چرب بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می تواند باعث بروز التهاب و مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد می تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خونرسانی به کبد کاهش پیدا می کند و بافت اسکار تشکیل می شود. رادیولوژیست ها برای درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی از اعداد و علائم زیر استفاده می کنند:

1. F0: این عدد در درجه بندی نشان می دهد کبد فرد سالم است و هیچ نشانه ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی شود.
2. F1 یا گرید 1 (NASH): ساده ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می گردد.
3. F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت تر و پیچیده تر می شود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
4. F3 یا گرید 3: این علامت نشانه فیبروز شدید کبد است. این گرید کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول های کبد و رگ های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت های از کبد برای عملکرد طبیعی آن سالم است.
5. F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری، پیوند کبد برای فرد احتیاج می شود.

عوارض جانبی سونوگرافی کبد

در بررسی های به عمل آمده، سونوگرافی با عوارضی همراه نبوده است، با این حال سونوگرافی باید توسط افراد مجرب به انجام برسد.