بررسی علت دردهای شکمی با سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

درد شکم دردی است که در ناحیه میان قفسه سینه و ناحیه لگن ایجاد می‌شود. این درد می‌تواند همراه با گرفتگی عضلات، متناوب، خفیف یا تیز باشد. التهاب یا بیماری‌هایی که اندام‌های شکم را تحت تأثیر قرار می‌دهند می‌توانند موجب درد شکم شوند. اعضای اصلی بدن در ناحیه شکم شامل روده‌ها، کلیه‌ها، آپاندیس، طحال، معده، کیسه صفرا، کبد و پانکراس می‌شوند. از سوی دیگر، عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی که معده و روده‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند نیز می‌توانند درد قابل‌توجهی را در شکم ایجاد کنند. بنابراین، علت‌های مختلفی برای این مسئله وجود دارد که درمان آن نیز بر اساس علت انجام می‌شود. سونوگرافی شکم و لگن یک روش تشخیصی غیرتهاجمی است که برای بررسی اندام‌های داخل شکم و لگن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری از ساختارهای داخل حفره‌ی شکم و لگن شکل می‌گیرد. این تصاویر اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص مشکلات مختلف در اختیار پزشک می‌گذارد. پزشک از این تصاویر برای تشخیص بیماری‌ها، ارزیابی روند درمان بیماری و … استفاده می‌کند.

علل درد شکم

عوامل متعددی می توانند باعث درد شکم شوند. با این حال علل اصلی آن عبارتند از عفونت، رشد غیر طبیعی، التهاب، انسداد و اختلالات روده ای. عفونت حلق، روده ها و خون باعث ورود باکتری ها به دستگاه گوارش می شود که به نوبه خود باعث درد در دستگاه گوارش می شود. این عفونت ها ممکن است باعث تغییر در عملکرد دستگاه گوارش و بروز مواردی نظیر اسهال و یبوست شوند. کرامپ هایی که در زمان قاعدگی دیده می شوند یکی دیگر از علل اصلی درد قسمت تحتانی شکم می باشند؛ اما عمدتاً در مقوله درد لگن طبقه بندی می شوند. دیگر علل شایع درد شکم عبارتند از:

• یبوست
• اسهال
• گاستروانتریت (آنفولانزای معده)
• رفلاکس اسید (زمانی که محتویات معده وارد مری شده و باعث سوزش سردل و دیگر علائم می شوند)
• استفراغ
• استرس

بیماری هایی که دستگاه گوارش را درگیر می کنند گاهی مواقع باعث ایجاد دردهای مزمن می شوند. از جمله این بیماری ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رفلاکس معدی-مری (GERD)
• سندرم روده ی تحریک پذیر یا کولون اسپاستیک (نوعی اختلال که باعث درد شکم، کرامپ روده و تغییر در حرکات آن می شود)
• بیماری کرون (یک بیماری التهابی روده)
• عدم تحمل لاکتوز (عدم توانایی در هضم لاکتوز که نوعی قند موجود در شیر و محصولات لبنی است)

علل درد شدید شکم عبارتند از:

• پارگی اندام های داخلی یا در شرف پارگی قرار داشتن آنها (نظیر پارگی آپاندیس ، آپاندیسیت)
• سنگ های صفراوی
• سنگ های کلیوی
• عفونت های کلیوی

انواع درد شکم

درد شکم می تواند موضعی، کرامپی یا کولیکی باشد. درد موضعی فقط به یک ناحیه از شکم محدود می شود. این نوع درد معمولاً در اثر درگیری یک اندام داخلی خاص به وجود می آید. شایع ترین علت درد موضعی، زخم های گوارشی هستند (زخم هایی هستند که در مخاط دستگاه گوارش و بویژه در معده و دوازدهه ایجاد می شوند). درد کرامپی ممکن است با اسهال، یبوست و نفخ همراه باشد. در زنان، درد کرامپی ممکن است ناشی از قاعدگی، سقط جنین و یا مشکلات ارگان های تناسلی باشد. این درد مدتی پس از ایجاد از بین می رود و ممکن است بدون اقدام درمانی کاملاً بهبود پیدا کند. درد کولیکی حاکی از بیماری شدیدتر، نظیر سنگ صفراوی و یا کلیوی است. این درد معمولاً به صورت ناگهانی ایجاد شده و همانند اسپاسم شدید عضلانی به نظر می رسد.

آمادگی برای سونوگرافی شکم

• چنانچه قصد انجام سونوگرافی شکمی دارید، باید یکسری مراقبت های قبل از انجام سونوگرافی را به خوبی رعایت کنید تا نتایج دقیق تری ارائه شود.
• قبل از این که سونوگرافی شکمی انجام دهید لازم است ناشتا باشید بدین معنا است که ۸-۱۲ ساعت قبل چیزی میل نکنید؛ چرا که زمانی که غذا بخورید ممکن است در حین انجام سونوگرافی شکمی اختلالی برای تکنسین ایجاد شود و نتواند گزارشی دقیق به شما ارائه دهد.
• همینطور از حدود یک روز قبل از عمل غذا های چرب و سنگین نخورد.

نحوه انجام سونوگرافی شکم

برای انجام این اسکن بیمار باید بر روی یک تخت دراز کشیده و شکم خود را در معرض دید سونوگرافیست قرار دهد . سونوگرافیست کمی ژل التراسونیک را روی پوست شکم ریخته و مبدل کوچک سونوگرافی که دارای فرکانس کمتر اما عمق نفوذ بیشتری است را بر روی شکم حرکت می ‌دهد تا تصاویری از اندام های داخلی فرد بر روی مانیتور رایانه ظاهر شود .

عوارض سونوگرافی شکم

سونوگرافی را می‌توان عکسبرداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج آسیب‌زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می‌شود و به اعضای داخلی بدن نمی‌رسد و عوارضی در بر ندارد.