سونوگرافی شکمی برای تشخیص سل شکمی یا سل منتشر

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سل یک بیماری عفونی شایع و در بسیاری از موارد مرگ بار است. این بیماری توسط گونه های مختلف مایکوباکتریا، به طور معمول «مایکوباکتریوم توبرکلوزیس» ایجاد می شود. سل به طور معمول به شش ها حمله می کند؛ اما بر قسمت های دیگر بدن نیز می تواند تأثیرگذار باشد. اغلب عفونت ها بدون علامت و پنهان هستند؛ اما معمولاً از هر ده عفونت نهفته یک عفونت در نهایت پیشرفت کرده و به بیماری فعال تبدیل می شود.

سل شکمی یا منتشر به ندرت در فردی با سیستم ایمنی طبیعی بروز می یابد و در افراد با اختلال سیستم ایمنی شیوع بیشتری دارد.سل منتشر معمولاً ریه ها، مغز استخوان و کبد را درگیر می کند؛ اما ممکن است به دیواره قلب، نخاع، مغز و سایر قسمت های بدن نیز گسترش یابد. تشخیص سل شکمی اهمیت ویژه ای دارد؛ زیرا طول مدت درمان آن طولانی تر است. سل شكمي بدون آلودگي ريوي، می تواند از مري تا ناحيـه مقعد، بخصوص پريتـوئن، كبـد، طحـال، روده كوچـك ناحيـه انتهـايي(ترمينـال ايلئـوم و دريچـه ايلئوسـكال) و غـدد لنفـي مزانتريك را گرفتار كند. برای تشخیص سل منتشر باید آزمـایش روی اعضـایی انجام شود که با احتمـال بیشـتر مبتـلا می شوند. در 80 تـا100%موارد ریه ها، کبد و طحال و بعد کلیه ها مبتلا هسـتند.

یکی از روش های تشخیص این بیماری سونوگرافی است.استفاده از سونوگرافي به دلايل مزايايي از جمله، در دسترس بودن، عدم استفاده از اشعه يونيزان، ارزان بودن و قابل انجام بودن بر بالين بيمار، فزوني يافته است. سونوگرافی شکمی را می توان پس از سایر آزمایش ها انجام داد (به عنوان مثال، اشعه ایکس از قفسه سینه سل را نشان نداد) یا می توان آن را قبل از آزمایش های دیگر در افراد مشکوک به ابتلا به سل انجام داد.

تــشخيص ســل پــانكراس بــر اســاس سونوگرافی همــواره بحث برانگیز بوده است؛ زيرا سل پانكراس می تواند به صورت توده ی كيستيك يا توپر در تصویربرداری ها بروز كند از اين رو در اين مـوارد كانسر پانكراس به شدت مطرح می شود. حاشيه كلسيفيه در جدار كيـست و ندول جداري از مشخصه های نئوپلاسم پـانكراس اسـت كـه در سـل پـانكراس هم ديده می شود. نمونه برداری تحـت هدايـت سونوگرافي و تهیه ی نمونه براي اسمير و كشت از تـوده يك انتخاب تشخيصي است.
یكي از یافته هایی كه ممكـن اسـت در افتـراق سـل پـانكراس از بدخیمی های آن ناحيه کمک کننده باشـد ايـن اسـت كـه در سـل و آبسه های سل كه در مركز سر پانکراس باشند مجراي صفراوي مشترك و مجراي پانكراتيك سايز نرمال دارند؛ اما در كانـسرهاي پـانكراس مجـراي پانكراسـي ديلاتـه می شود. در ســونوگرافي شکمی سل منتشر،توده ی پــانكراس يــا نــدول پرهپانكراتيك ديده می شود و در برخي موارد كلسيفيكاسيون گـزارش شده است

دلایل انجام سونوگرافی شکمی

در صورتی که هر یک از ناراحتی های زیر برای فرد رخ دهد نیاز است که برای انجام سونوگرافی مراجعه نماید.

• درد شکم
• تشخیص تومورهای و سرطان های ناحیه شکم
• پیگیری یا تشخیص بیماری های کیسه صفرا
• نفخ شکم
• و سایر بیماری های شکمی

علائم سل شکمی

علائم سل شکمی بسیار عمومی است از جمله:

• تب که چندین هفته ادامه داشته و شب ها تشدید می یابد.
• لرز
• سرفه خشک که گاهی ممکن است خونی باشد.
• خستگی
• ضعف
• تنگی نفس که با گذشت زمان تشدید می شود.
• اشتهای ضعیف
• کاهش وزن
• تعریق شبانه
• احساس ناخوشی
• در صورتی که در کنار ریه ها سایر ارگان ها نیز آلوده شده باشند، ممکن است ارگان ها به درستی کار نکنند. این کار می تواند موجب بروز علائم دیگری شود مانند سطح پایین گلبول های قرمز در صورت درگیری مغز استخوان یا راش در صورت درگیری پوست.

آمادگی جهت انجام سونوگرافی شکم

برای انجام این اسکن سونوگرافی لازم است که بیمار به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد.

نحوه انجام سونوگرافی شکمی

برای انجام این اسکن بیمار باید بر روی یک تخت دراز کشیده و شکم خود را در معرض دید سونوگرافیست قرار دهد . سونوگرافیست کمی ژل التراسونیک را روی پوست شکم ریخته و مبدل کوچک سونوگرافی که دارای فرکانس کمتر اما عمق نفوذ بیشتری است را بر روی شکم حرکت می دهد تا تصاویری از اندام های داخلی فرد بر روی مانیتور رایانه ظاهر شود .

• در مواردی که منشأ ضایعات یا ماهیت آن مشخص نباشد، نیاز به نمونه برداری از ضایعه می باشد .

در دهه اخیر نمونه برداری با روش های غیر جراحی انجام می شود . نمونه برداری یا بیوپسی با هدایت سونوگرافی یا سی تی اسکن توسط سوزن مخصوص بیوپسی به داخل ضایعه انجام می پذیرد . در این روش نیازی به بیهوشی و یا بستری نمی باشد . این کار با بی حسی موضعی و به صورت سرپایی انجام می شود و از مناطق مختلف شکم می توان با این روش نمونه برداری کرد .

عوارض سونوگرافی شکمی

سونوگرافی را می توان عکس برداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج آسیب زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می شود و به اعضای داخلی بدن نمی رسد و عوارضی در بر ندارد .

• در صوت نمونه برداری،احتمال خونریزی و عفونت می باشد که در صورت افت فشار یا احساس درد شدید در ناحیه مورد نظر پزشک مربوطه مطلع و اقدامات لازم انجام می پذیرد.
• در صورت بروز تب و لرز بعد از نمونه برداری پزشک معالج را مطلع نمایید تا اقدامات لازم انجام شود .