درمان بزرگی پروستات بدون جراحی

دکتر پیمان صالحی [ متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری ]آدرس وب سایت : www.drsalehi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، اتوبان آقا بابایی ، بعد از روگذر حکیم شفائی ، بلوار سلامت، شهرک سلامت اصفهان ، طبقه دوم تلفن مطب : 35548081 - 031

پروستات غده ای است که تنها در بدن آقایان وجود دارد و وظیفه ی آن، افزایش مایع منی و تنظیم ph مایع منی جهت بالا رفتن شانس بارداری است. این غده، در زیر مثانه و در جلوی مجرای مقعد قرار گرفته است. پروستات بزرگ در مردان با سنین بالا، یک بیماری بسیار شایع است، به طوری که نیمی از مردان بالای ۵۰ سال دچار این عارضه می شوند.

غده ی پروستات در حالت عادی چیزی حدود ۲۰ گرم وزن دارد؛ اما در صورت بروز عارضه ی پروستات بزرگ، این غده ممکن است تا ۲۰۰ گرم هم بزرگ شود. البته میزان بزرگ شدن پروستات در هر فرد متفاوت خواهد بود و گاهی میزان بزرگ شدن پروستات، در حد اندازه ی میکرو باقی می ماند. پروستات بزرگ نشانه ی رشد سلولی بیش از اندازه ی غده ی پروستات است. این مشکل به خودی خود خطرناک نیست و با تجویز دارویی درمان می شود. درمان بزرگی پروستات در افراد مختلف بر حسب سن، وضعیت سلامت بدنی، شدت علائم و سایز پروستات متفاوت می باشد.

علت بزرگ شدن پروستات

بعد از 40 سالگی به دلایل مختلفی در مردان شاهد بزرگ شدن پروستات هستیم که می تواند بر مسیر ادرار و همچنین باروری مردان موثر باشد. این بیماری در بین مردان بالای 40 سال بسیار شایع است. این افزایش در اندازه پروستات خوش خیم می باشد. علت بزرگ شدن پروستات تاکنون مشخص نشده ولی دلیل مبتلا شدن به پروستات در آن دخیل هستند:

1. سابقه فامیلی
2. چاقی
3. بیماری دیابت
4. عدم فعالیت

علائم بزرگی پروستات

طیف علائم بزرگی پروستات بسیار متغیر می باشند و به تدریج و با افزایش سن، بیشتر می شوند. شایع ترین علائم بزرگی پروستات عبارتند از:

• تکرر ادرار
• احساس فوریت در دفع ادرار
• افزایش دفعات دفع ادرار در فاصله شب تا صبح (Nocturia)
• دشواری در شروع و برقراری جریان ادرار
• جریان ضعیف ادرار یا قطع و وصل شدن جریان ادرار
• قطره قطره آمدن ادرار
• عدم توانایی تخلیه کامل مثانه
• عفونت ادراری و سوزش ادرار در آقایان
• رؤیت خون در ادرار

بین علائم بزرگی پروستات و سایز پروستات آقایان، ارتباط مستقیم و واضحی وجود ندارد. گاهی علی رغم سایز خیلی بزرگ پروستات، علائم اندکی وجود داشته و گاهی نیز علائم پر سر و صدا علی رغم سایز نه چندان بزرگ پروستات دیده می شوند.

عوارض بزرگی پروستات

علائم ادراری ناشی از بزرگ شدن پروستات در تمام بیماران تشدید نمی‎شود و اکثر بیماران با عوارض جدی روبه رو نمی شوند. با این حال برخی بیماران در اثر درمان نکردن بزرگی پروستات دچار عوارض زیر می شوند:

• مجرای خروج ادرار گاهی اوقات کاملاً مسدود می شود و بیمار دیگر نمی تواند ادرار کند، به این مشکل احتباس ادراری می گویند. احتباس ادرار بسیار ناراحت کننده است و برای تخلیه مثانه باید از لوله کوچکی به نام سوند استفاده شود. البته کمتر از یک درصد مردان مبتلا به بزرگی پروستات با مشکل احتباس ادرار مواجه می شوند.
• گاهی اوقات فقط بخشی از ادرار جمع شده در مثانه تخلیه می شود و همواره مقداری ادرار در مثانه باقی می ماند. این مشکل مداوم اصطلاحاً احتباس مزمن گفته می شود و عارضه هایی مانند عفونت های ادراری راجعه (عود کننده) یا بی اختیاری ادرار را به دنبال دارد. در حالت بی اختیاری به جای آن که مقدار زیادی ادرار به یکباره در سرویس بهداشتی دفع شود، ادرار قطره قطره از اطراف محل انسداد ترشح می کند.

نکته: خطر ابتلا به سرطان پروستات در اثر بزرگ شدن پروستات افزایش نمی یابد. خطر مبتلا شدن به سرطان پروستات برای آقایان دچار عارضه بزرگ شدن خوش خیم پروستات با آقایانی که این مشکل را ندارند، یکسان است.

تشخیص بزرگ شدن پروستات

پزشک معمولاً با انجام یک معاینه فیزیکی و پرسیدن سابقه پزشکی شما، وضعیت را بررسی می کند. معاینه فیزیکی شامل معاینه رکتوم است که به پزشک اجازه می دهد اندازه و شکل پروستات شما را تخمین بزند. سایر آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش ادرار: ادرار از نظر خون و باکتری بررسی می شود.
• تست یورودینامیک: در این آزمایش، مثانه شما از طریق یک کاتتر با مایع پر می شود تا فشار مثانه شما در هنگام ادرار اندازه گیری شود.
• آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آزمایش خون، سرطان پروستات را بررسی می کند.
• باقیمانده ادراری: با این کار میزان ادرار باقی مانده در مثانه پس از دفع ادرار بررسی می شود.
• سیستوسکوپی : در اینجا، مجرای ادرار و مثانه شما با یک دوربین کوچک نورانی که در مجرای ادرار شما قرار می گیرد، آزمایش می شود.

همچنین پزشک ممکن است در مورد داروهایی که مصرف می کنید و می توانند بر سیستم ادراری شما تأثیر بگذارند، سؤال کند. سوالاتی از قبیل:

• داروهای ضد افسردگی
• دیورتیک ها
• آنتی هیستامین ها
• آرام بخش ها

درمان دارویی بزرگی پروستات

هنگامی که تغییر در شیوه ى زندگی برای از بین بردن علائم کافی نباشد، پزشک ممکن است مصرف دارو را توصیه کند. داروهای متعددی می توانند به درمان علائم بزرگی پروستات کمک کنند. این داروها شامل مسدود کننده های آلفا ۱، داروهای کاهنده ى هورمون و آنتی بیوتیک ها هستند.

مسدود کننده های آلفا ۱

مسدود کننده های آلفا ۱ داروهایی هستند که عضلات مثانه و پروستات را آرام می کنند. مسدود کننده های آلفا ۱ گردن مثانه را آرام نگه می دارند و ادرار را به راحتی جریان می دهند. نمونه هایی از مسدود کننده های آلفا ۱ عبارتند از:

• دوکسازوسین
• پرازوسین
• الفوزوسین
• ترازوسین
• تامسولوسین

از عوارض جانبی این داروها میتوان به کاهش فشار خون و انزال معکوس (انزال خشک) اشاره کرد.

داروهاى کاهنده ى هورمون

داروهایی که باعث کاهش سطح هورمون های تولید شده توسط غده ى پروستات مى شوند، مانند دوتاستراید و فیناستراید معمولاً تجویز می شوند.
این دو دارو سطح تستوسترون را پایین می آورند. گاهی کاهش سطح هورمون، اندازه ى پروستات را کاهش می دهد و جریان ادرار را بهبود می بخشد. با این حال، این داروها ممکن است منجر به عوارض جانبی ناخواسته مانند ناتوانی جنسی و کاهش میل جنسی شوند. از عوارض جانبی این دارو نیز میتوان به کاهش میل جنسی و کاهش حجم مایع منی اشاره کرد. نکته قابل توجه این است که بیمار در حین مصرف این داروها نباید برای باروری اقدام کند.

آنتی بیوتیک ها

درمان التهاب باکتریایى با آنتی بیوتیک ممکن است علائم بزرگى پروستات را با کاهش التهاب، بهبود بخشد. با این حال، آنتی بیوتیک ها به پروستاتیت (التهاب پروستات) که توسط باکتری ایجاد نمی شود، کمک نمى کنند.

داروهای ضد انقباض مثانه

در صورتیکه علی رغم تخلیه خوب ادرار، بیمار از انقباضات متعدد مثانه، تکرر ادرار و شب ادراری (بیدار شدن از خواب شبانه جهت دفع ادرار) شکایت داشته باشد می توان از این دسته دارویی استفاده کرد این داروها شامل تولترودین، ویسول، وزیکر، یوریناسین و اکسی بوتینین می باشند.
از عوارض جانبی این داروها می توان به خشکی دهان و یبوست اشاره کرد. همچنین بیماران با افزایش فشار چشم (آب سیاه یا گلوکوم) نیز حین مصرف این داروها باید احتیاط کنند.

پیشگیری از بزرگ شدن پروستات

اگرچه که هیچ روش قطعی جهت پیشگیری از بزرگ شدن پروستات پیشنهاد نشده است؛ اما حفظ وزن مناسب و رعایت رژیم غذایی سالم و غنی از میوه و سبزیجات، می تواند در پیشگیری از بزرگ شدن پروستات مؤثر باشد. تجمع بیش از حد بافت چربی در بدن، از طریق اختلال در تعادل هورمون های بدن شانس بزرگ شدن پروستات را افزایش می دهد. ورزش و فعالیت فیزیکی مناسب نیز نقش مؤثری در کنترل وزن و پیشگیری از بزرگ شدن پروستات دارد.