حاملگی مولار چیست چه علائمی دارد و راههای درمان آن کدام است؟

دکتر عنایت الله ایزدی [ متخصص کلیه و مجاری ادراری ]آدرس وب سایت : www.izadidr.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خ شمس آبادی ، روبروی بیمارستان سینا ، اول کوچه 32 تلفن مطب : 32363136 - 031

حاملگی مولار یکی از نادرترین انواع بارداری‌های غیرطبیعی است که به دلیل ناهنجاری‌های ژنتیکی در شکل‌ گیری جنین رخ می‌ دهد. این وضعیت که به عنوان بارداری مولار یا بچه‌خوره نیز شناخته می‌شود، به دلیل رشد غیرطبیعی توده‌ای از بافت‌ ها در داخل رحم به جای جنین طبیعی شکل می‌گیرد. حاملگی مولار به دو نوع کامل و ناقص تقسیم می‌شود و می‌تواند عوارض جدی برای سلامت مادر به همراه داشته باشد. پزشک با تشخیص حاملگی مولار، در اولین فرصت برای خارج کردن توده از رحم اقدام می کند. این تودده باید هر چه سریعتر از رحم خارج شود؛ چرا که باعث بروز مشکلات و عوارضی برای زن باردار خواهد بود. شناخت دقیق علائم، عوامل خطر و روش‌های تشخیص و درمان این نوع بارداری برای مدیریت و پیشگیری از عواقب ناگوار آن ضروری است .

حاملگی مولار چیست؟

حاملگی مولار یا بارداری پوچ وضعیت غیرطبیعی است که جنین به صورت غیرعادی رشد می‌کند یا رشد طبیعی ندارد. اختلال ژنتیکی تخمک بارور شده باعث بروز این عارضه می‌شود که دو نوع کامل و نسبی دارد. ابتلا به حاملگی پوچ برای هر خانمی در هر سن و با هر نژادی ممکن است، هرچند که سابقه بارداری مول در گذشته و حاملگی در سن کمتر از ۲۰ سال و بالاتر از ۳۵ سال احتمال بروز این بیماری را بیشتر می‌کند.

علائم حاملگی مولار

علائم حاملگی مولار در ابتدا مانند بارداری طبیعی است؛ اما بعد از مدتی از خود نشانه‌هایی بروز می‌دهد که تعدادی از آ‌نها به شرح زیر هستند:

• در سه ماهه اول بارداری، مادر به ‌صورت مکرر دچار خونریزی‌های واژینال می‌شود. رنگ خون در چنین شرایطی معمولا قرمز روشن یا قهوه‌ای تیره است.
• گاهی مادر شاهد خروج کیست‌هایی شبیه به خوشه انگور از واژن خود خواهد بود.
  تهوع و استفراغ‌ های شدیدی ایجادمی‎‌شود که از حد معمول ویار بارداری طبیعی به‌ مراتب بیشتر است.
• سطح هورمون‌های بارداری HCG در مادر به‌ صورت غیرطبیعی افزایش پیدا خواهد کرد.
• مادر دائما در قسمت لگن، فشار یا دردهای خفیفی احساس خواهد کرد.
• کم‌خونی آنی در مادر یکی از نشانه‌های بارداری مولار به حساب می‌آید.
• مادر دچار پرکاری تیروئید خواهد شد.
• از هفته ۲۰ بارداری به بعد، مادر دچار مسمومیت بارداری خواهد شد که پره ‌اکلامپسی نامیده می‌شود.
• سایز رحم در حاملگی پوچ یا مولار نسبت به سن بارداری بزرگ‌ تر خواهد شد.

علت های حاملگی مولار کدامند؟

اختلالات کروموزومی یکی از عللحاملگی مولار است. در حاملگی مولار کامل، یک تخمک پوچبا دو اسپرم لقاح پیدا می کند. در نتیجه دو نسخه از ژنهای پدر وجود دارد؛ ولی هیچ نسخه ای از ژنهای مادر نیست. یا ممکن است لقاح تخمک با دو اسپرم انجام شود؛ اما بعد از مدتی کروموزوم های مادر غیر فعال شده و یا از بین می روند. در این حالت فقط کروموزوم های پدر تکثیر می شوند. این نوع مولار، مولار ناقص نامیده می شود. همچنین عواملی مثل:

• سن: احتمال حاملگی مولار در زنان زیر 20 و بیش از 40 سال بیشتر از سنین دیگر است. همچنین بالا بودن سن پدر نیز می تواند باعث بچه خوره یا حاملگی مولار شود.
• پایین بودن کیفیت تخمک یا اسپرم
• عدم تعادل هورمونی
• جهش ژنتیکی
• مصرف دخانیات
• کمبود ویتامین آ و ترکیبات حاوی بتاکاروتن
• سابقه سقط جنین
• مصرف قرص های پیشگیری از بارداری به مدت طولانی
• از دیگر دلایل بارداری مولار در زنان هستند. حاملگی مولار قبلی نیز می تواند علت بارداری های پوچ بعدی باشد.

انواع حاملگی مولار

حاملگی پوچ یا مولار را می توان به دو نوع کامل و نسبی تقسیم بندی نمود. بارداری مولار کامل زمانی رخ می دهد که بافت جنین بطور کاملغیر طبیعی باشد. در اینگونه مواقع بافت جنینی تشکیل نشده است و شبیه به کیسه پر از مایع می باشد. حاملگی مولار ناقص نیز زمانی رخ می دهد که بافت طبیعی و غیر طبیعی جفت با هم قابل مشاهده باشد. در این صورت جنین تشکیل شده است؛ اما احتمال زنده ماندن آن وجود نخواهد داشت و در اوایل بارداری سقط رخ خواهد داد.

راههای تشخیص حاملگی مولار به چه صورت است؟

تشخیص حاملگی مولار معمولا با استفاده از ترکیبی از علائم بالینی، آزمایشات خونی و تصویربرداری مشخص می‌شود. روش‌های تشخیص بچه خوره عبارتند از:

• سونوگرافی لگنی
• آزمایش خون و اندازه‌ گیری عدد بتا
• نمونه‌ برداری از بافت رحم

آیا می شود از حاملی مولار پیشگیری کرد؟

حاملگی مولار نوعی اختلال در بارداری است که با رشد غیرطبیعی بافت جفت همراه است. در مواردی، بافت جفت به طور غیرطبیعی رشد می‌ کند و می‌تواند به دو نوع حاملگی مولار کامل یا ناقص تقسیم شود. پیشگیری از این وضعیت به دلیل علل نامشخص آن همواره چالش‌برانگیز است؛ اما برخی روش‌ها و توصیه‌ ها وجود دارد که می‌تواند به کاهش ریسک کمک کند:

• مشاوره با پزشک قبل از بارداری می‌تواند به زنان کمک کند تا عوامل ریسک را شناسایی کنند.
• زنانی که سابقه حاملگی مولار دارند، باید تحت نظارت پزشکی بیشتر قرار گیرند و ممکن است نیاز به مشاوره قبل از بارداری مجدد داشته باشند.
• سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب و حفظ وزن مناسب می‌تواند به بهبود سلامت باروری کمک کند.
• مدیریت شرایط مانند اختلالات هورمونی که می‌تواند بر سلامت بارداری تاثیر بگذارد، مهم است.
• پس از یک حاملگی مولار، پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که برای مدتی از بارداری پرهیز شود تا خطرات احتمالی کاهش یابد.

راههای درمانی حاملگی مولار

حاملگی مولار نمی تواند مانند یک بارداری طبیعی ادامه پیدا کند. جهت پیشگیری از بروز عوارض، بافت جفت غیر طبیعی باید خارج شود. درمان حاملگی مولار می تواند شامل اقدامات زیر باشد:

• ساکشن و کورتاژ: پزشک با استفاده از این روش، بافت مولار را از رحم بیرون می کشد. در طول این روش، بیمار می تواند تحت بیهوشی و یا بی حسی قرار بگیرد. اسپکولوم وارد واژن می شود تا پزشک قادر به مشاهده رحم باشد. سپس، دهانه رحمگشاد می شود تا امکان برداشت بافت فراهم گردد.
• هیسترکتومی یا جراحی برداشتن رحم: این روش در مواردی انجام می شود که دیگر تمایلی به بارداری در آینده وجود نداشته باشد، چرا که رحم برداشته می شود.
• بررسی بتا :HCG بعد از برداشته شدن بافت مولار، سطح بتا HCG باید تا زمان بازگشت به حالت طبیعی بررسی و کنترل شود. در صورتی که سطح بتا HCG بالا برود، نیاز به درمان های بیشتری خواهد بود.

مدیریت حاملگی مولار در بارداری ‌های آینده

مدیریت حاملگی مولار در بارداری‌های آینده نیازمند توجه خاص و مشاوره پزشکی است. در ادامه روش‌ها و توصیه‌ هایی برای زنان که قبلاً حاملگی مولار داشته‌ اند، آورده شده است:

• مشاوره با پزشک: مهم است که قبل از بارداری جدید، با پزشک یا متخصص باروری مشورت کنید تا پرونده پزشکی شما بررسی شود و خطرات احتمالی ارزیابی گردد.
• زمان مناسب برای بارداری مجدد: پزشکان معمولا توصیه می‌کنند که حداقل 6 تا 12 ماه پس از درمان حاملگی مولار، از بارداری خودداری کنید. این مدت به بدن اجازه می‌دهد تا بهبود یابد و سطح هورمون‌ها به حالت عادی بازگردد.
• پس از حاملگی مولار، پیگیری منظم با بررسی سطح هورمون هفتگی hCG برای اطمینان از عدم وجود باقی‌ مانده بافت مولار ضروری است.
• تصاویر سونوگرافی: انجام سونوگرافی‌های دوره‌ای می‌تواند به شناسایی زودهنگام هرگونه مشکل کمک کند.
• آگاهی از علائم: زنان باید علائم مانند خونریزی غیرطبیعی، درد شکم یا نشانه‌های غیرمعمول دیگر را بشناسند و در صورت مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنند.
• مراقبت‌ های دوران بارداری: در بارداری‌ های آینده، پیگیری دقیق و مراقبت‌های دوران بارداری توسط متخصصین زنان و زایمان ضروری است.

تجربه ‌ی واقعی زنان پس از حاملگی مولار

بسیاری از زنان پس از تجربه حاملگی مولار، احساس غم و فقدان عمیقی را تجربه می‌کنند. این احساسات ممکن است به دلیل از دست دادن بارداری و انتظاری که برای شروع زندگی جدید داشته‌ اند، ایجاد شود.
زنان ممکن است با اضطراب و نگرانی درباره بارداری‌های آینده روبه‌ رو شوند. تجربه حاملگی مولار می‌تواند به نوعی ترس از بارداری‌های جدید و احساس عدم اطمینان منجر شود. برخی از زنان به مشاوره روانشناسی مراجعه کرده‌اند تا با این احساسات کنار بیایند.
بسیاری از زنان بعد از یک دوره انتظار، موفق به بارداری مجدد شده و تجربه‌های مثبتی از بارداری‌های سالم داشته‌ اند. این بارداری‌ها معمولاً با نظارت دقیق‌تری انجام می‌شود و بسیاری از زنان پس از زایمان احساس شادی و رضایت عمیق دارند.
حمایت از سوی خانواده، دوستان و گروه‌های حمایتی می‌تواند تأثیر به‌سزایی در روند بهبودی داشته باشد. زنان بسیاری بیان کرده‌اند که حمایت‌های عاطفی و اطلاعاتی که از سوی دیگران گرفته اند به آنها کمک کرده تا با مسئلهکنار بیایند.

سوالات رایج درباره حاملگی مولار

• آیا حاملگی مولار خطرناک است؟

حاملگی مولار می‌تواند وضعیت خطرناک باشد، اگرچه خطرات آن بستگی به نوع حاملگی مولار و مدیریت آن دارد. خونریزی شدید، عفونت، خطر هتروپلازیا (تبدیل به تومور) از خطرات حاملگی مولار است.

• آیا در حاملگی مولار شانس تبدیل شدن به حاملگی طبیعی وجود دارد؟

شانس تبدیل حاملگی مولار به یک حاملگی طبیعی وجود ندارد. پس از تشخیص حاملگی مولار، این حاملگی باید با مداخلات پزشکی مناسب پایان یابد.

• آیا پس از درمان حاملگی مولار، می‌توان دوباره باردار شد؟

زنان پس از درمان حاملگی مولار می‌توانند دوباره باردار شوند و یک حاملگی طبیعی و سالم داشته باشند؛ اما پس از درمان حاملگی مولار، پیگیری‌های پزشکی منظم لازم است تا اطمینان حاصل شود که تمام بافت مولار به طور کامل از بدن خارج شده و هیچ تومور جدیدی تشکیل نشده است. بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که قبل از تلاش برای بارداری مجدد، حداقل شش ماه تا یک سال صبر کنید. این زمان به بدن اجازه می‌دهد تا به طور کامل بهبود یابد و پزشکان بتوانند اطمینان حاصل کنند که هیچ عارضۀجانبی ناشی از حاملگی مولار باقی نمانده است.

• احتمال بازگشت حاملگی مولار در بارداری های بعدی چقدر است؟

احتمال بازگشت حاملگی مولار در بارداری‌های بعدی نسبتا کم است؛ اما میزان دقیق آن بسته به نوع حاملگی مولار و تاریخچه بارداری قبلی متفاوت است. اگر زنی یک بار حاملگی مولار داشته باشد، خطر وقوع مجدد آن در بارداری‌ های آینده حدود 1-2 درصد است. اگر قبلاً دو بار حاملگی مولار داشته باشد، این احتمال به حدود 10 درصد افزایش می‌یابد.

• چه مدت باید پس از حاملگی مولار می توان مجدد باردار شد؟

از آنجا که سطح HCG بارداری طی یک بارداری طبیعی نیز افزایش می یابد ، ممکن است پزشک توصیه کند قبل از اقدام برای بارداری مجدد شش تا 12 ماه صبر کنید.

• آیا حاملگی مولار ژنتیکی است؟

در موارد نادر، علت حاملگی مولار در یک خانواده ممکن است ناهنجاری‌های ژنتیکی قابل شناسایی باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنانی که حاملگی مولار مکرر دارند، ممکن است ناقل ناهنجاری‌های ژنتیکی خاصی باشند که خطر این وضعیت را افزایش می‌دهد.
نتیجه گیری
در حاملگی مولار، تخمکی که در روند لقاح تشکیل شده است به جنین تبدیل نمی شود، بلکه به توده ای تبدیل می شود که حالت کیستیک دارد. این حاملگی طبیعی نیست و بافت تشکیل شده از بین خواهد رفت. در نهایت، حاملگی مولار به عنوان یک ناهنجاری بارداری نادر و بالقوه خطرناک، نیازمند تشخیص و درمان فوری است. پیگیری دقیق و منظم پس از درمان، برای جلوگیری از عوارض احتمالی و حفظ سلامت مادر، ضروری است. با افزایش آگاهی و دسترسی به مراقبت‌های پزشکی مناسب، می‌توان خطرات این نوع بارداری را به حداقل رساند و امکان بارداری‌های سالم در آینده را فراهم کرد.