تشخیص سنگ کلیه از مسیر حالب به مثانه با عکس رنگی کلیه

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

برای تشخیص و درمان سنگ های ادراری روش های مختلفی توسط پزشک امتحان می شود که یکی از این روش ها عکس برداری رنگی از کلیه می باشد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت .

علائم وجود سنگ های ادراری چیست ؟

سنگ مجاری ادراری ابتدا در کلیه تشکیل می شوند و حرکت پیش رونده ای به سمت کالیس ها ، لگنچه و حالب ها دارند . علائم بالینی سنگ های ادراری بسیار متنوع هستند .
ممکن است بیمار مدت زمان زیادی از وجود سنگ ادراری بی خبر باشد و بطور اتفاقی در فرایند سونوگرافی یا آزمایش ادرار که برای بیماری دیگری انجام شده است وجود سنگ ادراری تشخیص داده شود .
در هر صورت پس از مدتی به دلیل حرکت یا شکسته شدن سنگ علائم بیماری پدیدار می شوند.
تفاوت علائم در سنگ ها به دلیل متفاوت بودن موقعیت مکانی آن ها (نه جنس آن ها) می باشد .

انواع سنگ های ادراری عبارتند از :

- سنگ های درون کالیس ها
- سنگ های درون لگنچه
- سنگ های حالب در قسمت فوقانی
- سنگ های حالب تحتانی

سنگ مسیر حالب چگونه ایجاد میشود؟

حالب که لوله ای به نازکی یک رگ است که کلیه را به مثانه متصل میکند، متداول ترین مکان برای گیر کردن سنگ کلیه و ایجاد درد می باشد. سنگ حالب، در اصل از کلیه به قسمت دیگری از دستگاه ادراری منتقل شده است ،این سنگ ها خوشه ای کریستال مانند هستند که معمولا در کلیه ها تشکیل میشوند اما می توانند در هر نقطه از دستگاه ادراری که شامل حالب، مجرای ادراری و مثانه می باشد، پیشرفت و حرکت کنند. سنگ ها ممکن است بسیارکوچک باشند ،در این صورت احتمال دارد از طریق حالب به مثانه منتقل شوند و در نهایت هنگام ادرار از بدن خارج شوند.

گاهی اوقات نیز سنگ می تواند بیش از حد بزرگ باشد ودر حالب گرفتگی ایجاد کند در چنین شرایطی ممکن است جریان ادرار مسدود شده وعارضه ی بسیار دردناکی ایجاد می گردد. علائم بالینی بیماری سنگ های ادراری با علائم بالینی بیماری هایی چون آپاندیس ، التهاب معده و روده ، التهاب و عفونت لوله ی رحم و کولیت شباهت بسیار دارد ، به همین دلیل پزشک معالج برای تشخیص دقیق ، عکس برداری از کلیه را انجام می دهد . عکس برداری پزشک را از تعداد و مکان سنگ در کلیه آگاه می کند .

عکس برداری به روش های زیر انجام انجام می شود :

- عکس برداری ساده از شکم (KUB)
- عکس برداری از کلیه و مجاری با ماده ی حاجب وریدی (IVP)

روش عکس برداری IVP :

در این روش عکس برداری ابتدا مواد کنتراست یونی درون رگ بیمار تزریق می شود .
سپس به وسیله ی تاباندن پرتوهای یونیزان به بدن ، تصاویری از داخل بدن بدست می آید .
عملکرد این ماده ی یونیزان به این صورت است که از طریق خون به کلیه ها انتقال پیدا میکند و در این محل تجمع می کند و این نواحی را به رنگ سفید در می اورد .
سپس پزشک معالج با مشاهده ی آناتومی و عملکرد کلیه ها و بررسی مجاری ادراری اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت می کند . بعد از انجام IVP هیچ تشعشعی در بدن بیمار باقی نمی ماند .
از جمله بیماری های دیگری که برای تشخیص میتوان از IVP استفاده کرد موارد زیر است :

- تشخیص تومور های داخل کلیه
- تشخیص تومور های مجاری ادراری یا مثانه
- تشخیص آبنرمالی های سیستم ادراری بدن

عکس برداری IVP چه مدت طول میکشد ؟

مدت زمان انجام IVP تقریبا یک ساعت است اما در برخی موارد به دلیل سرعت پایین تخلیه ی کلیه ممکن است آزمون تا ۴ ساعت نیز طول بکشد .

آیا انجام IVP خطرناک است ؟

در موارد بسیار نادری ممکن است در اثر قرار گرفتن در برابر تشعشعات شدید ، فرد بیمار به انواع سرطان مبتلا شود . همچنین در بعضی بیماران ممکن است مواد کنتراست یونی باعث برخی واکنش ها در بدن شوند که نیازمند به درمان باشد . اما به طور کلی در اغلب موارد مزایای انجام IVP بیشتر از مضرات آن می باشد . باید توجه داشته باشید که در صورتی که باردار هستید و یا به ماده ی خاصی آلرژی دارید ( به خصوص مواد کنتراست یونی ) و یا درگیر بیماری دیگری در گذشته بوده اید حتما پزشک معالج را مطلع سازید . معمولا در افراد باردار به دلیل خطراتی که ممکن است اشعه رادیولوژی در بارداری برای جنین به همراه داشته باشد IVP انجام نمی شود و یا با شدت اشعه ی کمتری انجام می شود .

عوارض جانبی انجام IVP چیست ؟

موقع تزریق ماده ی کنتراست یونی ممکن است احساس گرما ، سوزش و خارش به بیمار دست دهد و یک مزه ی فلزی در دهان خود حس کند . این اثرات موقت هستند و معمولا بعد از یک تا دو دقیقه از بین می روند . در موارد نادری ممکن است بیمار دچار حساسیت ، تنگی نفس ، ویا بوجود آمدن تورمی در گلو یا سایر قسمت های بدن شود که باید سریع در دست درمان قرارگیرند .

فرایند انجام IVP چگونه است ؟

• برای انجام IVP باید از شب قبل چیزی نخورید و نیاشامید .
• در عصر قبل از آزمون باید قرص ملین مصرف کنید .
• در طول تصویر برداری باید بیمار نفس خود را حبس کند تا تصاویر مات و کدر نشوند .
• ممکن است از شما خواسته شود که زینت آلات و اشیای فلزی خود را از بدن خارج کنید .
• در انتها ممکن است از شما خواسته شود که مثانه ی خود را خالی کنید تا از مثانه ی خالی نیز تصویر برداری شود .