تفاوت سونوگرافی پستان و ماموگرافی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

سرطان پستان پس از سرطان پوست، دومین سرطان شایع در بین زنان می‌باشد. تشخیص و شناسایی هر بیماری در مراحل اولیه از اهمیت بسیاری برخوردار است، به همین دلیل معاینات بالینی منظم و انجام ماموگرافی یا سونوگرافی برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه بسیار توصیه می‌شود. امروزه پزشکان و متخصصان توصیه می‌کنند که تمام زنان بالای ۳۰ سال، سالی یکبار آزمایش‌های غربالگری سینه انجام دهند تا در صورت وجود هرگونه توده سریعاً اقدام به درمان نمایند.

در بعضی مواقع که در ماموگرافی به نتیجه کاذب برسیم، در این صورت از سونوگرافی جهت تشخیص توده در سینه استفاده می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت سونوگرافی یک آزمایش تکمیلی است که معمولاً در سینه‌های متراکم توصیه می‌شود. شایان ذکر است که استفاده از سونوگرافی به تنهایی دلیل کافی برای تشخیص سرطان سینه به شمار نمی‌رود. هیچ گاه پزشک متخصص زنان و زایمان برای تشخیص سرطان سینه به نتیجه سونوگرافی سینه به تنهایی اکتفا نمی‌کند. در ادامه به معرفی و مقایسه هر دو روش، ماموگرافی و سونوگرافی سینه، مزایا و نحوه انجام آن ها و اینکه ماموگرافی بهتر است یا سونوگرافی سینه خواهیم پرداخت.

ماموگرافی

ماموگرافی یکی از روشهای تشخیص سریع بیماری سرطان سینه به وسیله‌ تابش پرتوهای خفیف اشعه ایکس می‌باشد. به طور معمول در مواردی که مراجعه کننده دارای علائمی از جمله درد، تشخیص توده، پوسته پوسته شدن سطح سینه یا فرورفتگی و سایر ناهنجاریهای مربوط به سینه باشد پزشک برای اطمینان از نوع عارضه ماموگرافی را توصیه می‌کند. زنانی که پیشینه ابتلا به سرطان سینه و رحم در اقوام خود دارند می‌بایست غربالگری ماموگرافی را زودتر از سن 40 سالگی انجام دهند؛ زیرا بدون شک تشخیص زود هنگام سرطان سینه شانس درمان را تا حد زیاد افزایش می‌دهد.

مزایای انجام ماموگرافی

• غربالگری ماموگرافی خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش می‌دهد و برای تشخیص انواع سرطان پستان از جمله سرطان مجرای انسدادی و مهاجم لوبولار مفید است.
• غربالگری ماموگرافی توانایی پزشک را در تشخیص تومورهای کوچک بهبود می‌بخشد. هنگامی که سرطان‌ها کوچک هستند، گزینه‌های درمانی بیشتری وجود دارد.
• استفاده از ماموگرافی غربالگری، تشخیص رشد بافت‌های غیر طبیعی کوچک را محدود به مجاری شیر در پستان، به نام کارسینوم داکتال درجا (DCIS) می‌کند.
• هیچ گونه پرتویی در بدن بیمار پس از معاینه اشعه ایکس باقی نمی‌ماند.
• اشعه X معمولاً هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی معمولی برای این اسکن ندارد.

فرآیند انجام ماموگرافی

برای انجام ماموگرافی بیمار در مقابل دستگاه اشعه ایکس که مخصوص ماموگرافی طراحی شده، ایستاده و سپس تکنسین یکی از پستان‌ها را بر روی سکو دستگاه قرار داده و سکو را برای مطابقت با قد بیمار تنظیم می‌کند. این تکنسین به بیمار کمک می‌کند تا سر، بازوها و تنه خود را در موقعیتی قرار دهد که امکان مشاهده بدون مانع از پستان فراهم شود. در مرحله بعد، پستان به تدریج توسط یک صفحه پلاستیکی شفاف که به سکو فشار وارد می‌کند، متراکم می‌شود. این فشار برای پستان مضر نبوده؛ اما ممکن است ناخوشایند یا حتی دردناک باشد. این فشرده‌ سازی پستان باعث ضخامت یکنواخت آن شده و به اشعه ایکس اجازه نفوذ در بافت پستان را می‌دهد. در طی عکسبرداری با اشعه ایکس از بیمار خواسته می‌شود که بی حرکت ایستاده و نفس خود را حبس کند.

عوارض ماموگرافی

همیشه احتمال ابتلا به سرطان به عنوان عوارض ماموگرافی در اثر تابش پرتوها وجود دارد؛ اما این احتمال بسیار پایین و در مقایسه با مزایای ماموگرافی قابل نادیده گرفتن است. میزان تابش مؤثر در این روش، متغیر است.

سونوگرافی پستان

سونوگرافی سینه، نوعی روش تشخیصی است که در طی آن از امواج صوتی برای تولید تصاویری از ساختارهای داخلی پستان استفاده می‌شود. این روش در درجه اول برای کمک به تشخیص توده‌های پستانی یا سایر ناهنجاریهایی که ممکن است پزشک در حین معاینه فیزیکی، ماموگرافی یا ام آر آی از سینه یافته است، استفاده شود. سونوگرافی روشی ایمن و غیر تهاجمی بوده که از اشعه ایکس استفاده نمی‌کند. در این روش تصاویر در زمان واقعی ثبت می‌شود و می‌تواند ساختار و حرکت اندامهای داخلی بدن را نشان دهد. در طی سونوگرافی سینه، سونوگرافیست ممکن است از روش‌های داپلر برای ارزیابی جریان خون یا کمبود خون در هر توده پستان استفاده کند. این کار ممکن است اطلاعات بیشتری در مورد علت ایجاد توده فراهم کند.

مزایای سونوگرافی سینه

• این روش یک روش غیر تهاجمی است.
• این روش بدون درد است.
• استفاده از این روش می‌تواند بافت‌های نرم موجود را نیز به طور دقیق نمایان کند و این امکان در تصویربرداری با اشعه ایکس ممکن نیست.
• علاوه بر این استفاده از این روش تصاویر را در لحظه ایجاد می‌کند و می‌توان به کمک آن به نمونه برداری از طریق بیوپسی پرداخت و استفاده از امواج به جای اشعه می‌تواند در صورت متراکم بودن بافت پستان، داده‌های مناسبی در مورد توده در اختیار پزشک قرار بدهد.

نحوه انجام سونوگرافی پستان

سونوگرافی پستان توسط پزشک متخصص انجام می‌گردد. ژلی مخصوص روی سینه کشیده می‌شود و با مبدل سونوگرافی، همزمان پزشک، تصویر بافت‌های سینه را در مانیتور مشاهده می‌کند. اغلب این نوع سونوگرافی 10 تا 15 دقیقه طول خواهد کشید، البته اگر نیاز به برداشت نمونه باشد این زمان افزایش می‌یابد.

عوارض سونوگرافی سینه

سونوگرافی سینه هیچگونه خطری ندارد؛ چراکه از اشعه استفاده نمی‌شود و بعد از آن به مراقبت خاصی احتیاج ندارید.

علت انجام سونوگرافی بعد از ماموگرافی

پس از انجام ماموگرافی در صورتی که توده ای در بافت پستانی تشخیص داده شود پزشک متخصص برای اطمینان بیشتر سونوگرافی پستان را تجویز می کند تا مشخص شود توده مایع است یا جامد و بر اساس آن مراحل درمان را تعیین و انجام دهد.

تفاوت ماموگرافی با سونوگرافی سینه

1. یکی از تفاوتهای میان این دو را می‌توان اشعه‌ای دانست که در هر یک برای تصویربرداری استفاده می‌شود. همانطور که گفتیم در سونوگرافی تصویربرداری با کمک امواج فراصوت صورت می‌گیرد که کاملاً بی خطر است و حتی برای بانوان در دوران بارداری نیز محدودیتی نخواهد داشت؛ اما در تصویربرداری ماموگرافی چون از اشعه ایکس استفاده می‌شود که در دوران بارداری و شیردهی برای بانوان توصیه نمی‌شود. اگر ناهنجاری در پستان مشاهده شود و فرد در حال پشت سر گذاشتن دوران شیردهی و یا بارداری باشد، باید سونوگرافی انجام دهد.
2. از طریق سونوگرافی، توده‌هایی را میتوان برداشت نمود که قابل احساس باشند، در حالی که ماموگرافی، میتواند ناهنجاریهایی را شناسایی کند که از نظر جسمی و فیزیکی، قابل احساس نباشند.
3. ماموگرافی بیشتر برای زنان مسن که بافت پستان آنها کمتر متراکم تر است، مورد استفاده قرار می‌گیرد و در حالی که سونوگرافی برای زنان جوان که بافت پستان متراکم تری دارند، به کار می‌رود؛ اما اگر با معاینات پزشکی، توده‌ای در سینه پیدا شود، بدون توجه به سن بیمار، هر دو امتحان سونوگرافی و ماموگرافی، تجویز خواهد شد. این امر به این دلیل است که هیچ کدام از این روشها تشخیصی نیستند و پزشک به نتایج هر دو امتحان نیاز خواهد داشت تا مشکوک بودن توده را تعیین کند.
4. کاهش احتمال موارد منفی کاذب در سینه‌های متراکم باید به همراه ماموگرافی، سونوگرافی نیز توصیه شود. سونوگرافی یک روش تکمیلی محسوب می‌شود و به تنهایی روش مناسبی برای تشخیص سرطان سینه نیست و افراد نباید تنها به نتیجه سونوگرافی اکتفا کنند و انجام ماموگرافی نیز ضروری است.