عفونت دستگاه ادراری (UTI) یک عفونت در هر قسمت از سیستم ادراری که شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار است. بیشتر عفونت ها دستگاه ادراری تحتانی (مثانه و مجرای ادرار) را درگیر می کنند. زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند. عفونت محدود به مثانه می تواند دردناک و آزاردهنده باشد.

با این حال، اگر عفونت ادراری به کلیه ها سرایت کند، عواقب جدی ممکن است رخ دهد.پزشکان معمولاً عفونت های دستگاه ادراری را با آنتی بیوتیک درمان می کنند. اما در وهله اول می توان اقداماتی را برای کاهش شانس ابتلا به UTI انجام داد.

علائم عفونت ادراری

عفونت های دستگاه ادراری همیشه علائم و نشانه هایی ایجاد نمی کنند اما زمانی که ایجاد می کنند ممکن است شامل موارد زیر باشند:

1. میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
2. احساس سوزش هنگام ادرار کردن
3. دفع مکرر و مقدار کمی ادرار
4. کدر به نظر رسیدن ادرار
5. وجود خون در ادرار
6. ادرار با بوی قوی
7. درد لگن در زنان (به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی)

UTI ممکن است نادیده گرفته شود یا با سایر بیماری ها در بزرگسالان مسن تر اشتباه گرفته شود.

انواع عفونت ادراری UTI

عفونت می تواند در قسمت های مختلف دستگاه ادراری اتفاق بیفتد. هر نوع عفونت بر اساس جایی که قرار دارد، نام متفاوتی دارد.

• سیستیت (مثانه): علائم این عفونت می تواند شامل احساس نیاز زیاد به ادرار کردن، درد هنگام ادرار کردن، درد زیر شکم و ادرار کدر یا خونی باشد.
• پیلونفریت (کلیه ها): این می تواند باعث تب، لرز، حالت تهوع، استفراغ و درد در قسمت بالای کمر یا پهلو شود.
• اورتریت (مجرای ادرار): می تواند باعث ترشح و سوزش در هنگام ادرار شود.

علل عفونت ادراری

عفونت های دستگاه ادراری معمولاً زمانی اتفاق می افتند که باکتری ها از طریق مجرای ادرار وارد دستگاه ادراری شده و شروع به تکثیر در مثانه می کنند. اگرچه سیستم ادراری به گونه ای طراحی شده است که از چنین مهاجمان میکروسکوپی دوری کند. این دفاع ها گاهی اوقات شکست می خورند. هنگامی که این اتفاق می افتد، باکتری ممکن است نفوذ کرده و به یک عفونت کامل در دستگاه ادراری تبدیل شود.شایع ترین عفونت های ادراری عمدتاً در زنان رخ می دهد و مثانه و مجرای ادرار را درگیر می کند.

1. عفونت مثانه (سیستیت): این نوع عفونت ادراری معمولاً توسط اشریشیا کلی (E. coli)، نوعی باکتری که معمولاً در دستگاه گوارش یافت می شود، ایجاد می شود. با این حال، گاهی اوقات باکتری های دیگر مسئول عفونت هستند. آمیزش جنسی ممکن است منجر به سیستیت شود اما برای ایجاد آن لازم نیست از نظر جنسی فعال باشید. همه زنان به دلیل آناتومی خود در معرض خطر سیستیت هستند (فاصله کوتاه از مجرای ادرار تا مقعد و دهانه مجرای ادرار تا مثانه).
2. عفونت مجرای ادرار (اورتریت): این نوع عفونت ادراری زمانی رخ می دهد که باکتری دستگاه گوارش از مقعد به مجرای ادرار گسترش می یابد. همچنین از آنجایی که مجرای ادرار زنانه به واژن نزدیک است، عفونت های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک ، کلامیدیا و مایکوپلاسما می توانند باعث اورتریت شوند.

عوامل خطرزای عفونت ادراری

عفونت های دستگاه ادراری در زنان شایع است و بسیاری از زنان در طول زندگی خود بیش از یک بار عفونت را تجربه می کنند. عوامل خطرزا ویژه زنان برای عفونت ادراری عبارتند از:

• آناتومی زن: یک زن مجرای ادراری کوتاه تری نسبت به یک مرد دارد که فاصله ای را که باکتری ها باید طی کنند تا به مثانه برسند، کوتاه می کند.
• فعالیت جنسی: زنان فعال جنسی نسبت به زنانی که از نظر جنسی فعال نیستند، بیشتر به عفونت ادراری مبتلا می شوند. داشتن یک شریک جنسی جدید نیز خطر را افزایش می دهد.
• انواع خاص پیشگیری از بارداری: زنانی که از دیافراگم برای پیشگیری از بارداری استفاده می کنند و همچنین زنانی که از عوامل اسپرم کش استفاده می کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.
• یائسگی: پس از یائسگی، کاهش استروژن در گردش باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می شود که زن را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می کند.

سایر عوامل خطر UTI عبارتند از:

• ناهنجاری های دستگاه ادراری: نوزادانی که با ناهنجاری های مجاری ادراری متولد می شوند و اجازه نمی دهند ادرار به طور طبیعی از بدن خارج شود یا باعث برگشت ادرار در مجرای ادرار می شود، در معرض خطر ابتلا به عفونت های ادراری هستند.
• انسداد در دستگاه ادراری: سنگ کلیه یا بزرگ شدن پروستات می تواند ادرار را در مثانه گیر انداخته و خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.
• سیستم ایمنی سرکوب شده: دیابت و سایر بیماری هایی که سیستم ایمنی را مختل می کنند، می توانند خطر UTI را افزایش دهند.
• استفاده از کاتتر: افرادی که نمی توانند به تنهایی ادرار کنند و از لوله (کاتتر) برای ادرار کردن استفاده می کنند، در معرض خطر ابتلا به UTI هستند. این ممکن است شامل افرادی باشد که در بیمارستان بستری هستند، افرادی که مشکلات عصبی دارند که توانایی آن ها در کنترل دفع ادرار را دشوار می کند و همچنین افرادی که فلج هستند.
• جراحی اخیر دستگاه ادراری یا معاینه آن: چون شامل ابزارهای پزشکی هستند، هر دو می توانند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهند.

عوارض عفونت ادراری

هنگامی که عفونت های دستگاه ادراری تحتانی به موقع و به درستی درمان شوند، به ندرت عوارض ایجاد می کنند. اما اگر عفونت ادراری درمان نشود، می تواند عواقب جدی داشته باشد.
عوارض UTI ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• عفونت های مکرر، به ویژه در زنانی که دو یا چند UTI را در یک دوره شش یا چهار ماهه یا بیشتر در یک سال تجربه می کنند.
• آسیب دائمی کلیه ناشی از عفونت حاد یا مزمن کلیه (پیلونفریت) به دلیل UTI درمان نشده.
• افزایش خطر زایمان با وزن کم یا نوزاد نارس در زنان باردار.
• تنگی مجرای ادرار در مردان ناشی از اورتریت راجعه که قبلاً با اورتریت گنوکوکی دیده شده بود.
• سپسیس، یک عارضه بالقوه تهدید کننده زندگی شامل عفونت است، به خصوص اگر عفونت راه خود را از مجرای ادراری به کلیه ها برساند.

پیشگیری از عفونت ادراری

شما می توانید برای کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری اقدامات زیر را انجام دهید:

• نوشیدن زیاد مایعات به خصوص آب: نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار کمک می کند و اطمینان می دهد که دفعات ادرار بیشتری خواهید داشت. این امر باعث می شود که باکتری ها قبل از شروع عفونت از دستگاه ادراری شما خارج شوند.
• پاک کردن از جلو به عقب: انجام این کار پس از ادرار و پس از اجابت مزاج به جلوگیری از گسترش باکتری های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار کمک می کند.
• خالی کردن مثانه بلافاصله پس از مقاربت
• خودداری از استفاده از محصولات بالقوه تحریک کننده زنانه: استفاده از اسپری های دئودورانت یا سایر محصولات زنانه مانند پودر در ناحیه تناسلی می تواند مجرای ادرار را تحریک کند.
• تغییر روش کنترل بارداری: دیافراگم ها یا کاندوم های بدون روغن یا اسپرم کش، همگی می توانند به رشد باکتری کمک کنند.

تشخیص عفونت ادراری

آزمایش ها و روش های مورد استفاده برای تشخیص عفونت های دستگاه ادراری عبارتند از:

• آنالیز نمونه ادرار: ممکن است پزشک برای بررسی گلبول های سفید، گلبول های قرمز یا باکتری ها، بررسی آزمایشگاهی نمونه ادرار را تجویز کند.
• کشت باکتری های دستگاه ادراری در آزمایشگاه: تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی ادرار گاهی اوقات با کشت ادرار دنبال می شود. این آزمایش به پزشک می گوید که چه باکتری هایی باعث عفونت شده اند و کدام داروها موثرتر خواهند بود.
• عکس برداری از دستگاه ادراری: اگر دچار عفونت های مکرر می شوید که پزشک فکر می کند ممکن است ناشی از یک ناهنجاری در دستگاه ادراری شما باشد، ممکن است پزشک یک سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) تجویز کند. همچنین ممکن است از رنگ کنتراست برای برجسته کردن ساختارهای دستگاه ادراری استفاده شود.
• استفاده از یک اسکوپ برای دیدن داخل مثانه: اگر عفونت ادراری مکرر دارید، پزشک ممکن است سیستوسکوپی را با استفاده از یک لوله بلند و نازک با عدسی (سیستوسکوپ) برای دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه انجام دهد. سیستوسکوپ به مجرای ادرار وارد می شود و به مثانه منتقل می شود.

درمان عفونت ادراری

آنتی بیوتیک ها معمولا خط اول درمان عفونت های دستگاه ادراری هستند. اینکه کدام داروها و برای چه مدت تجویز می شوند به وضعیت سلامتی و نوع باکتری موجود در ادرار شما بستگی دارد.

عفونت ساده:

داروهایی که معمولا برای UTIهای ساده تجویز می شوند، عبارتند از:

1. تری متوپریم/سولفامتوکسازول
2. فسفومایسین
3. نیتروفورانتوئین
4. سفالکسین
5. سفتریاکسون

گروهی از داروهای آنتی بیوتیکی که به نام فلوروکینولون ها شناخته می شوند (مانند سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین)، معمولاً برای عفونت های ادراری ساده تجویز نمی شوند، زیرا خطرات این داروها عموماً از مزایای درمان عفونت های ادراری بدون عارضه بیشتر است. در برخی موارد، مانند عفونت مجاری ادراری پیچیده یا عفونت کلیه ، اگر گزینه های درمانی دیگری وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است یک داروی فلوروکینولون تجویز کند.
اغلب، علائم عفونت ادراری ظرف چند روز پس از شروع درمان برطرف می شود. اما ممکن است لازم باشد آنتی بیوتیک را برای یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. کل دوره آنتی بیوتیک را طبق دستور مصرف کنید.
پزشک همچنین ممکن است یک داروی ضد درد (مسکن) تجویز کند که مثانه و مجرای ادرار را بی حس می کند تا سوزش هنگام ادرار را کاهش دهد. اما درد معمولاً بلافاصله پس از شروع آنتی بیوتیک تسکین می یابد.

عفونت های مکرر:

اگر به طور مکرر عفونت ادراری دارید، پزشک ممکن است تجویز های درمانی خاصی را انجام دهد، مانند:

• آنتی بیوتیک با دوز کم، در ابتدا برای شش ماه اما گاهی اوقات طولانی تر
• خود تشخیصی و درمان، اگر با پزشک خود در تماس باشید
• اگر عفونت مربوط به فعالیت جنسی باشد، یک دوز واحد آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی
• استروژن درمانی واژن در صورت یائسه بودن

عفونت شدید:

برای یک عفونت ادراری شدید، ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک های داخل وریدی در بیمارستان داشته باشید.

---