خار پاشنه پا چه علائمی دارد؟

دکتر سلمان فلاح [ متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ]آدرس وب سایت : www.drsalmanfallah.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان حکیم نظامی ، خیابان شریعتی غربی ، نبش کوچه 16 ، جنب مسجد امام حسن عسکری ، طبقه اول تلفن مطب : 91011414 - 031

خار پاشنه یا فاشیای کف پا یکی از شایع‌ترین علل درد پاشنه پا است. فاشیای کف پا شامل التهاب یک نوار ضخیم از بافت که در کف پا قرار دارد و استخوان پاشنه را به انگشتان پا متصل می‌کند، می‌شود.

خار پاشنه پا معمولاً باعث درد کوبنده می‌شود که معمولاً با اولین قدم‌های فرد در صبح رخ می‌دهد. درد به طور معمول کاهش می‌یابد اما ممکن است پس از دوره‌های طولانی ایستادن یا زمانی که بعد از نشستن از جای خود بلند می‌شوید، بازگردد. التهاب فاشیای کف پا در دوندگان شایع‌تر است. افرادی که اضافه وزن دارند و کسانی که کفش‌هایی با کفی و حمایت ناکافی می‌پوشند نیز در معرض افزایش خطر ابتلا به خار پاشنه پا هستند.

علائم خار پاشنه پا

خار پاشنه پا معمولاً باعث ایجاد درد شدید در قسمت پایین پا در نزدیکی پاشنه پا می‌شود. درد معمولاً در چند قدم اول پس از بیدار شدن شدید است، اگرچه ممکن است با ایستادن طولانی مدت یا زمانی که بعد از نشستن از جای خود بلند شوید نیز ایجاد شود. درد معمولا بعد از ورزش بدتر می‌شود نه در حین آن.

علل خار پاشنه پا

فاشیای کف پا به شکل یک بند کمان است که قوس پا را نگه می‌دارد و هنگام راه رفتن ضربه را جذب می‌کند. اگر تنش و استرس روی این بند کمان خیلی زیاد شود، پارگی‌های کوچکی در فاشیا ایجاد می‌شود. کشش و پارگی مکرر می‌تواند فاشیا را تحریک یا ملتهب کند، اگرچه در بسیاری از موارد علت خار پاشنه پا نامشخص است.

عوامل خطرساز خار پاشنه پا

حتی اگر خار پاشنه پا می‌تواند بدون علت واضح ایجاد شود، برخی از عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. آن عوامل عبارتند از:

• سن: خار پاشنه پا بیشتر در سنین 40 تا 60 سالگی دیده می‌شود.
• انواع خاص ورزش: فعالیت‌هایی که فشار زیادی را روی پاشنه پا و بافت‌های متصل به آن وارد می‌کنند، مانند دویدن در مسافت طولانی، رقص باله و رقص هوازی می‌توانند به شروع خار پاشنه پا کمک کنند.
• مکانیک پا: صافی کف پا ، قوس بلند یا حتی الگوی غیرطبیعی راه رفتن می‌تواند بر نحوه توزیع وزن در هنگام ایستادن تأثیر بگذارد و فشار بیشتری را بر روی فاشیای کف پا وارد کند.
• چاقی: اضافه وزن استرس بیشتری بر فاشیای کف پا وارد می‌کند.
• مشاغلی که فرد را روی پا نگه می‌دارد: کارگران کارخانه، معلمان و سایرین که بیشتر ساعات کار خود را به راه رفتن یا ایستادن روی سطوح سخت می‌گذرانند، می‌توانند به فاشیای کف پا آسیب برسانند.

عوارض خار پاشنه پا

نادیده گرفتن خار پاشنه پا ممکن است منجر به درد مزمن پاشنه پا شود که مانع از فعالیت‌های منظم می‌شود. تغییر در شیوه راه رفتن به عنوان راهی برای تسکین درد خار پاشنه پا، ممکن است منجر به مشکلات پا، زانو، لگن یا کمر شود.

تشخیص خار پاشنه پا

خار پاشنه پا بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. در طول معاینه، پزشک نقاط حساس پا را بررسی می‌کند. محل درد می‌تواند به تعیین علت آن کمک کند.

• تست‌های تصویربرداری:

معمولاً هیچ آزمایشی لازم نیست. پزشک ممکن است تصویربرداری با اشعه ایکس یا رزونانس مغناطیسی (MRI) را پیشنهاد کند تا مطمئن شود مشکل دیگری مانند شکستگی باعث ایجاد درد در پای بیمار نمی‌شود.

درمان غیرجراحی خار پاشنه پا:

اکثر افرادی که مبتلا به خار پاشنه پا هستند، با درمان محافظه‌کارانه از جمله استراحت، یخ گذاشتن در ناحیه دردناک و کشش، طی چند ماه بهبود می‌یابند.

• درمان دارویی:

مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم ممکن است درد و التهاب ناشی از خار پاشنه پا را کاهش دهند.

• درمان غیردارویی:

تمرینات کششی و تقویتی یا استفاده از وسایل خاص ممکن است علائم را تسکین دهد. آن تمرینات عبارتند از:

• فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپ می‌تواند یک سری تمرینات را برای کشش فاشیای کف پا و تاندون آشیل و تقویت عضلات ساق پا به شما نشان دهد. یک درمانگر همچنین ممکن است به شما یاد دهد که از چسب ورزشی برای حمایت از کف پای خود استفاده کنید.
• آتل‌های شبانه: فیزیوتراپ یا پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند که هنگام خواب از آتلی استفاده کنید که ساق پا و قوس پای شما را بکشد. این کار فاشیای پلانتار و تاندون آشیل را در یک شب در یک موقعیت بلند نگه می‌دارد تا باعث افزایش کشش شود.
• ارتز: پزشک شما ممکن است برای کمک به توزیع یکنواخت‌تر فشار روی پاهای شما، پشتیبان‌های قوس‌دار (ارتز) را برای شما تجویز کند.

اگر اقدامات محافظه‌کارانه‌تر بعد از چند ماه جواب نداد، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• تزریقات:

تزریق داروی استروئیدی در ناحیه حساس می‌تواند باعث تسکین موقت درد شود. تزریق‌های متعدد توصیه نمی‌شود زیرا می‌توانند فاشیای کف پا را ضعیف کرده و احتمالاً باعث پارگی آن شوند. با استفاده از تصویربرداری اولتراسوند، پلاسمای غنی از پلاکت به دست آمده از خون خود بیمار را می‌توان برای بهبود بافت تزریق کرد.

• درمان با امواج شوک برون بدنی:

در این روش، امواج صوتی به ناحیه درد پاشنه هدایت می‌شوند تا التیام بافت را تحریک کنند. معمولاً برای خار پاشنه پای مزمن که به درمان‌های محافظه‌کارانه‌تر پاسخ نداده است، استفاده می‌شود. برخی از مطالعات نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان می‌دهند اما این که به طور مداوم موثر باشد همچنان ثابت نشده است.

• ترمیم بافت اولتراسونیک:

در این فناوری کم تهاجمی از تصویربرداری اولتراسوند برای هدایت یک کاوشگر سوزنی به داخل بافت آسیب‌دیده فاشیای کف پا استفاده می‌شود. با استفاده از انرژی اولتراسوند، نوک پروب به سرعت می‌لرزد تا بافت آسیب‌دیده را شکسته و سپس به بیرون مکش کند.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی خار پاشنه

برای کاهش درد خار پاشنه پا، این نکات خودمراقبتی را امتحان کنید:

• حفظ وزن سالم: حمل وزن اضافی می‌تواند استرس بیشتری را روی فاشیای کف پا وارد کند.
• انتخاب کفش‌های حمایتی: کفش‌هایی با پاشنه کم تا متوسط، کفی ضخیم، قوس خوب و بالشتک اضافی به کاهش فشار بر فاشیای کف پا کمک می‌کنند. همچنین سعی کنید که پا برهنه راه نروید.
• نپوشیدن کفش‌های ورزشی کهنه: کفش‌های ورزشی قدیمی که توان حمایت از پاهایتان را ندارند، تعویض کنید.
• عوض کردن ورزش: ورزش خود را تغییر دهید. به جای پیاده روی یا آهسته دویدن، یک ورزش کم‌تاثیر مانند شنا یا دوچرخه سواری را امتحان کنید.
• گذاشتن یخ: یک کیسه یخ پوشیده از پارچه را به مدت 15 دقیقه، سه یا چهار بار در روز روی محل درد نگه دارید. یخ می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
• کشش پا و قوس کف پا: تمرینات خانگی ساده می‌توانند فاشیای کف پا، تاندون آشیل و عضلات ساق پا را کشش دهند.