باتوجه به شرایط محیطی، فردی و همچنین تاثیرات ژنتیکی، تعداد افرادی که نمی تواننند بچه دار شوند، رو به افزایش است. با این حال این تعداد در ایران هنوز در حدود ۲۰% است. با پیشرفت علم بسیاری از ناباروری ها از طرف هریک از زوجین قابل درمان است و هیچ جای نگرانی نیست.

گاهی به دلیل احساس ناخوشایندی که این مسئله ایجاد می کند، زوجین تقصیر را به گردن یکدیگر می اندازند و یا از روی ناراحتی تصمیم هایی می گیرند که هیچ یک از طرفین را خوشحال نمی کند. بنابراین باید پیش از هر اقدامی به پزشک مراجعه کرده و عدم باروری را پیشگیری و درمان کنید. چنانچه بدون پیشگیری، تا چند ماه پس از نزدیکی، بارداری اتفاق نیفتاد باید دلیل آن پیدا شود.

عوامل موثر در ناباروری مردان

ناباروری مردان به دلایل مختلفی رخ می دهد که اغلب نمی توان از طریق علائم ظاهری ناباروری مردان را تشخیص داد. البته ناباروری مردان به دلیل کم بودن اسپرم در مایع منی، اسپرم با عملکرد ناقص ویا عدم وجود اسپرم در مایع منی است که می تواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید که در ادامه توضیح داده ایم.

واریکوسل

واریکوسل یا واریس بیضه به شرایطی گفته می شود که رگ های اطراف بیضه ملتهب و متورم می شود و خروج اسپرم دشوار می شود؛ درنتیجه کیفیت اسپرم تولیدی پایین می آید. چنانچه واریکوسل زود تشخیص داده شود، به کمک جراحی می توان آن را درمان کرد.

عفونت و التهاب

برخی از بیماری های سبب ایجاد عفونت می شوند و برخی دیگر نیز التهاب ایجاد می کنند. از انواع التهابی که در ناباروری موثر هستند می توان به التهاب اپیدیدیم و یا التهاب بیضه اشاره کرد که سبب کاهش کیفیت تولید اسپرم می شود. همچنین عفونت های جنسی ویا بیماری هایی چون سوزاک یا HIVمی تواند ازعوامل موثر در ناباروری در مردانباشد.

مشکل در انزال

طی شرایطی ممکن است فروکش انزال اتفاق بیفتد که به حالتی می گویند که هنگام خروج منی، به جای خروج از آلت تناسلی، به مثانه رفته و از آنجا خارج می شود و در حقیقت اسپرم ها در ادرار دفع می شوند. فروکش انزال که ازعوامل موثر در ناباروری مرداناست، ممکن است بر اثر بیماری هایی همچون دیابت، برخی داروها، آسیب ستون فقرات ویا پس از جراحی پروستات ، مثانه یا مجاری ادراری به وجود بیاید.

مشکلات هورمونی

به هم خوردن تعادل هورمون هایی همچون هورمون هیپوفیز، آدرنال، هیپوتالاموس و تیروئید می تواند سبب بروزناباروری در مردانشود.

تومور و درمان آن

ممکن است ابتلا به یک تومور، چه از نوع خوش خیم باشد و چه از نوع بدخیم باشد؛ سبب بروز ناباروری در مردان شود. البته شیمی درمانی ویا جراحی هایی که انجام می شود نیز می تواند ازعوامل موثر در ناباروری مردانباشد.

نقص لوله تناسلی

لوله های کوچکی در دستگاه تناسلی مردان وجود دارد که اسپرم را از محل تولید تا محل ذخیره سازی و خروج حمل می کنند. چنانچه نقصی در این لوله های باشد فرد نابارور می شود. این نقص ممکن است به دلایل مادرزادی باشد ویا در طی ضربه، جراحی و... ایجاد شود.

مشکلات ژنتیکی

مشکلات ژننتیکی را می توان مهم ترینعوامل موثر در ناباروری مرداندانست. از مشکلات ژنتیکی موثر می توان به سندروم کلاین فلتر، سندروم کالمن، فیبروز کیستیک و سندروم کارتاژنر اشاره کرد.

رابطه جنسی

برخی از مشکلاتی که در ناباروری مردان ایجاد می شود، به دلیل مسائلی است که هنگام رابطه جنسی دارند؛ برای مثال اختلال در نعوظ، انزال زودرس ویا مشکلات آناتومیکال همچون هیپوسپادیاس می توانند موثر باشند. همچنین جالب است بدانید مشکلات روانی نیز می تواند از مشکلات رابطه جنسی موثر در ناباروری مردان باشد.

سابقه جراحی

چنانچه فردی سابقه جراحی داشته باشد نیز ممکن است به مشکل عدم باروری دچار شود. از جراحی هایی که سبب ناباروری در مردان می شوند، می توان به وازکتومی، جراحی فتق مغبنی، جراحی های روی بیضه، اسکروتوم و پروستات و برخی جراحی های شکمی اشاره کرد.

دلایل محیطی

قرار گرفتن در معرض برخی از مواد ویا اشعه ها ویا انجام برخی عادت های نادرست نیز می تواند ازعوامل موثر در ناباروری مردانباشد. برای مثال قرارگیری طولانی مدت در برابر مواد شیمیایی، فلزات سرب دار ویا تشعشعات ایکس می توانند سبب ناباروی شوند. افزایش حرارت در ناحیه بیضه ها، همچون گذاشتن لپ تاپ بر روی پا ویا پوشیدن شلوار تنگ که سبب فشار آمدن به بیضه ها می شود نیز از دیگر عوامل موثر در ناباروری است.

سبک زندگی

مسائلی که مربوط به سبک زندگی افراد است نیز می تواند در از دست دادن توانایی باروری و همچنین عدم تولید و ترشح اسپرم های کافی و سالم موثر باشد. مثال هایی که در زیر آمده است، نمونه هایی از سبک زندگی افراد هستند که در باروری آن ها تاثیر می گذارند.

• استرس
• چاقی
• الکل
• مواد مخدر
• تنباکو و سیگار

درمان قطعی ناباروری مردان

با پیشرفت علم می توان پس از انجام انواعآزمایش ناباروری مردانو پیدا کردن علت ناباروری، برای درمان قطعی ناباروری مردان اقدام کرد. انواع روش های درمان، با توجه به دلیل عدم باروری انجام می شود.

• یکدرمان قطعی ناباروری مردان، جراحی است. جراحی اغلب برای واریکوسل انجام می شود؛ همچنین چنانچه مجرای خروج اسپرم بسته شده ویا فرد سابقه عمل وازکتومی داشته باشد نیز جراحی می تواند مشکل را برطرف نماید. همچنین ممکن است به دلیل عدم خروج اسپرم در مایع منی، آن ها را به طور مستقیم از روش بازیابی اسپرم از بیضهو یا اپیدیدیم بازیابی کنند.
• در صورت بروز مشکل در انزال به دلایل شرایط روانی می توان از کمک یک مشاور بهره مند شد.
• چنانچه فرد به عفونت ویا التهابی دچار شده باشد با رفع علت آن می توانند بهدرمان قطعی ناباروری مردانبرسند.
• برای افرادی که دچار عدم تعادل هورمون ها شده اند نیز می توانند از داروها ویا استفاده از هورمون ها، کمک بگیرند.
• یکدرمان قطعی ناباروری مرداننیز درمان های جدید کمکی است که اسپرم را از فرد ویا اهداکننده دریافت کرده و از طریقIVF، لقاح آزمایشگاهی ویا تزریق داخل سیتوپلاسمی، باروری را ایجاد می کنند.
• چنانچه فردی به دلیل چاقی بیش از حد، عدم تحرک و به طور کلی سبک زندگی نادرست، به مشکل عدم باروری روبه رو شده است، می تواند با استفاده از رژیم های اصولی بهاره غفاری نه تنها به تناسب اندام برسد و سلامت خود را ارتقا دهد؛ بلکه می تواند به افزایش احتمال باروری خود کمک کند.

چگونه ناباروری مردانه درمان می شود؟

ناباروری مردان اغلب با روش های معمولی که شامل یک یا چند مورد زیر است درمان می شود:

• مصرف دارو برای افزایش تولید اسپرم
• مصرف آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
• مصرف هورمون ها برای بهبود اختلالات هورمونی
• اجتناب از دوش گرم طولانی، با استفاده از حمام داغ یا سونا
• لباس زیر نرم و گشادتر
• تولید اسپرم ممکن است با مصرف مکمل های اثبات شده بالینی نیز بهبود یابد.
• اگر تعداد اسپرم کم باشد، تلقیح مصنوعی گزینه دیگری برای باروری مردان است.
• لقاح آزمایشگاهی (IVF) یک گزینه دیگر است که می تواند برای غلبه بر عوامل ناباروری مردان استفاده شود.
• اگر آزمایشات نشان دهند که هیچ اسپرمی وجود ندارد، اهدای اسپرم را می توان برای کمک به تسهیل باروری استفاده کرد.

آیا می توان از ناباروری مردان جلوگیری کرد؟

تقریبا هیچ راهی برای جلوگیری از ناباروری مردان ناشی از مشکلات ژنتیکی یا بیماری وجود ندارد. با این حال، اقداماتی وجود دارد که مردان می توانند برای کاهش احتمال ناباروری انجام دهند، که شامل:

• اجتناب از مقاربت های خطرناک جنسی
• اجتناب از مصرف مواد مخدر
• اجتناب از اشعه ها، در صورت امکان
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد سمی
• اجتناب از مصرف مکرر الکل
• رعایت بهداشت شخصی
• اجتناب از حمام های طولانی و گرم، و یا سونا
• لباس زیر شلواری مناسب

ناباروری ثانویه و درمان آن

ناباروری ثانویه به مشکلی اشاره دارد که مرد قبلاً توانایی آبستن کردن همسرش را داشته است، اما بعد از مدتی با مشکل ناباروری مواجه شده است. کیفیت اسپرم مردان به مرور زمان کاهش می یابد و در نتیجه لقاح و آبستنی دشوار می شود. ناباروری ثانویه از مسائلی است که گذر عمر به مردان تحمیل می کند و زمانی مشکل آفرین میشود که زوج برای بچه دار شدن تلاش می کنند، اما موفق نمی شوند. البته تمام مردان در اثر بالا رفتن سن دچار ناباروری ثانویه نمی شوند. سبک زندگی سالم، ورزش و کاهش مصرف مواد مضری مانند توتون تاثیر بسزایی در حفظ سلامتی اسپرم مردان دارد. بااین حال برخی مردان علیرغم رعایت تمام این نکات با مشکل ناباروری ثانویه مواجه می شوند. ناباروری ثانویه در مردان توسط دارو و جراحی قابل درمان است.

درمان دارویی

داروهای باروری به روش های زیر به درمان ناباروری ثانویه در مردان کمک می کند:

• تحریک تولید هورمون:آمپول ها و قرص های ناباروری حاوی هورمون های سنتزی یا موادی شبه هورمونی هستند. این داروها تعادلی را بین هورمون های مختلف مسئول تولیدمثل ایجاد می کنند و میزان تستوسترون را در مردان افزایش می دهند.
• بهبود تولید منی:فاکتور اصلی تاثیرگذار بر باروری مردان ناتوانی اندام های تناسلی در تولید منی است. در چنین مواردی دارو برای افزایش تولید اسپرم های سالم و جنبنده تجویز می شود. این داروها گاهی تولید مایع منی را نیز افزایش می دهد.
• بالا بودن قند خون گاهی منجر به ناباروری در مردان و زنان می شود. این گروه از بیماران باید دارو برای کنترل کردن قند خون و پیشگیری از دیابت و ناباروری دریافت کنند.
• تحریک جریان خون:داروهای باروری نه تنها فعالیت اندام های تناسلی را بازیابی می کند، بلکه جریان خون را نیز تحریک می کند. چنانچه ناباروری پی آمد ضعیف بودن گردش خون در ناحیه ی تناسلی باشد، امید به باروری با مصرف دارو افزایش می یابد.
• افزایش میل جنسی:داروهای باروری باعث تحریک میل جنسی می شود. زندگی جنسی همسران در پی افزایش یافتن میل جنسی بهتر و پرشورتر می شود.

بهترین قرص برای ناباروری مردان

اکثر داروهای باروری که برای زنان تجویز می شود، برای درمان ناباروری مردان نیز به کار برده می شود، چون تولید مثل در هر دو جنس توسط هورمون های یکسانی کنترل می شود. در این بخش با بعضی از بهترین داروهای باروری بدون نسخه آشنا می شوید:

• کلومیفن:این دارو تولید هورمون های هیپوفیز، هورمون محرک فولیکولی (FSH) و هورمون لوتئینی کننده (LH) را افزایش می دهد. این هورمون ها باعث می شود که بیضه ها تستوسترون ترشح کنند و اسپرم های سالمی تولید شود.
• گنادوتروپین ها(Hcg و hMG): این دارو بیضه ها را تحریک به تولید تستوسترون و اسپرم می کند. این دارو گاهی در کنار انجام درمان های کمک باروری (ART ) مصرف می شود.
• لتروزول:این دارو برای درمان مشکلات مربوط به اسپرم مصرف می شود. لتروزول میزان هورمون تستوسترون را در بدن افزایش می دهد تا تعداد اسپرم ها نیز بیشتر شود.
• بروموکریپتین:این دارو از آزاد شدن هورمون پرولاکتین در بدن جلوگیری می کند، پرولاکتین هورمونی است که موجب کاهش تستوسترون می شود. مصرف بروموکریپتین برای مردانی مفید است که به دلیل هیپرپرولاکتینمی دچار اختلالات اسپرم شده اند.
• ایمی پرامین:این دارو برای درمان انزال برگشتی توصیه می شود. ایمی پرامین انزال غیرعادی اسپرم ها از مثانه به آلت را معکوس می کند.
• آنتی بیوتیک و داروهای ضدقارچی:این داروها برای درمان عفونت های باکتریایی و قارچی دستگاه تناسلی به کار برده می شود.

---