سونوگرافی های عمومی و تخصصی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سونوگرافی که همچنین با نام اولتراسوند نیز شناخته می شود، یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای بدن استفاده می کند. این تصاویر می توانند اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و معالجه انواع بیماری ها و شرایط جسمی فرد ارائه دهند. همچنین یک بررسی ایمن، غیر تهاجمی، دقیق و مقرون به صرفه می باشد. معاینات توسط این روش با استفاده از دستگاه سونوگرافی در خارج از بدن انجام می شود، البته برخی از انواع سونوگرافی ها شامل قرار دادن وسیله ای در داخل بدن می باشند.

سونوگرافی عمومی (شکم - لگن) نوعی تصویربرداری است . به بررسی اندام های بدن از جمله کبد، کیسه صفرا ، طحال، پانکراس و کلیه ها استفاده می شود. در دستگاه سونوگرافی باعث می شود تصاویر اندامها و ساختمانهای داخل بدن دیده میشود. این سونوگرافیها که بیشتر سونوگرافیهای معمول را شامل میشوند با پروب هایی با فرکانس کمتر که دارای عمق نفوذ بیشتری هستند برای بررسی قسمتهای مختلف شکم و لگن مورد استفاده قرار میگیرند.

سونوگرافی تخصصی در واقع همان سونوگرافی معمولی است؛ اما در سونوگرافی تخصصی هدف پزشک بررسی و نتیجه گیری در رابطه با یک مشکل مبهم و مشکوک است؛ به عبارت دیگر این روش نیاز به تصاویری دقیق تر دارد که شاید در سونوگرافی معمولی امکان تهیه این تصاویر وجود ندارد. سونوگرافی تخصصی با استفاده از دستگاه های پیچیده تر و پیشرفته تر انجام می شود و تصاویر مد نظر پزشک تهیه می شود. سونوگرافی تخصصی زمانی انجام می شود که پزشک به وجود مشکلی بر اساس عوامل خطر یا سایر تست ها مشکوک شود. برای مثال، در صورتی که نشانه هایی مبنی بر عدم رشد مناسب جنین وجود داشته باشد، میزان رشد جنین در حین بارداری می تواند به وسیله سونوگرافی تخصصی دنبال شود. بر اساس اینکه مشکل احتمالی مربوط به چه اختلالی است تکنیک های تخصصی مانند سونوگرافی داپلر یا سونوگرافی سه بعدی انجام می گیرد.

دلایل انجام سونوگرافی

این آزمایش، کاربردهای بسیار زیادی در تشخیص و درمان انواع بیماری ها دارد و به دلایل متعددی انجام می شود که عبارتند از:

• مشاهده تخمدان ها و رحم در زمان بارداری و نظارت بر روند رشد و تکامل جنین
• تشخیص مشکلات مثانه
• ارزیابی جریان خون در بخش ها و اندام های مختلف بدن
• کمک به انجام بیوپسی در تشخیص و درمان انواع تومورها
• آزمایش توده های پستانی
• بررسی غده تیروئید
• بررسی مشکلات دستگاه تناسلی مردانه و غده پروستات
• بررسی التهاب مفاصل (Synovitis)
• تشخیص بیماری متابولیک استخوان

انواع سونوگرافی تخصصی

انجام آزمایش های تخصصی در برخی شرایط خاص مانند وقتی نابهنجاری خاصی در جنین مشاهده شود و یا اینکه طبیعی بودن جنین مورد تردید قرار گیرد، مورد نیاز است. در این گونه مواقع یک ارزیابی تخصصی تر با جزئیات بیشتر جهت به دست آوردن اطلاعات کافی در مورد مشکل جنین انجام می گیرد.

سونوگرافی NT

سونوگرافی مایع نیمه شفاف پشت گردن (به آن اسکن پشت گردن یا اسکن NT نیز گفته می شود) نوعی سونوگرافی است که بین هفته 11 و 5 روز تا 13 و 6 روز انجام می گیرد. این سونوگرافی بخشی از ارزیابی هایی است که در غربال گری مرحله اول انجام می پذیرد. مایع نیمه شفاف پشت گردن مایعی است که در پشت سر و گردن جنین و دقیقاً زیر پوست وجود دارد. ضخامت این مایع به طور دقیق اندازه گیری می شود و به آن اندازه گیری مایع نیمه شفاف پشت گردن یا اندازه گیری NT گفته می شود. در حالت عادی مقدار این مایع کم بوده و اندازه کمی را در سونوگرافی NT نشان می دهد.

سونوگرافی سه بعدی و چهاربعدی

سونوگرافی سه بعدی امکان تصویربرداری از جنین با کیفیت عکس را دارا می باشد. این نوع سونوگرافی غالباً جهت تشخیص نابهنجاری های صورت جنین و یا نقایص لوله عصبی به کار می رود. سونوگرافی چهاربعدی نیز همانند سونوگرافی سه بعدی است با این تفاوت که در سونوگرافی چهاربعدی حرکات جنین را می توان به صورت فیلم مشاهده کرد. سونوگرافی ۴ بعدی، یک سونوگرافی سه بعدی پویا (متحرک) است. بر خلاف دیگر انواع سونوگرافی، سونوگرافی ۴ بعدی یک فیلم ویدئویی از جنین را در اختیار شما قرار می دهد. این سونوگرافی تصویر بهتری از صورت و حرکات جنین را ارائه می دهد. سایه ها و تیرگی و روشنی ها نیز در این روش بهتر مشاهده خواهند شد. این سونوگرافی شبیه به دیگر انواع سونوگرافی انجام خواهد شد با این تفاوت که از ابزار و تجهیزات مخصوص استفاده می شود.

سونوگرافی داپلر

سونوگرافی داپلر تغییرات جزئی در امواج سونوگرافی را همانند وقتی یک جسم متحرک حرکت می کند اندازه گیری می کند مانند سلول های خونی. از سونوگرافی داپلر معمولاً برای جمع آوری اطلاعات در مورد جریان خون جنین استفاده می شود.

اکوکاردیوگرافی جنینی

این نوع سونوگرافی تصاویر دقیقی از قلب نوزاد نمایش می دهد. این سونوگرافی ممکن است جهت تشخیص نقایص مادرزادی قلبی در جنین به کار رود.

مزایای سونوگرافی

• بیشتر موارد کاربرد اسکن سونوگرافی، غیر تهاجمی است (بدون سوزن و تزریق).
• گاهی اوقات، ممکن است معاینه سونوگرافی موقتاً و برای لحظه ای ناراحت کننده باشد، اما نباید دردناک باشد.
• سونوگرافی دسترسی گسترده ای دارد، استفاده از آن آسان است و هزینه کمتری نسبت به دیگر روش های تصویربرداری دارد.
• تصویربرداری با سونوگرافی بسیار بی خطر است و در آن از اشعه ای استفاده نمی شود.
• اسکن سونوگرافی، تصویری واضح از بافت های نرم ارائه می دهد که در تصاویر رادیولوژی به خوبی نشان داده نمی شوند.
• سونوگرافی روش تصویربرداری ارجح برای تشخیص و نظارت بر زنان باردار و جنین است.
• سونوگرافی، تصویربرداری در زمان واقعی را فراهم می کند و آن را به ابزاری مناسب برای هدایت روش های کم تهاجمی مانند بیوپسی (نمونه برداری) با استفاده از سوزن و کشیدن مایعات از قسمتی از بدن تبدیل می کند.

عملکرد سونوگرافی

سونوگرافی (Ultrasound) روشی بی خطر و بدون درد است که با کمک امواج صوتی انجام می شود و در نهایت تصاویر دقیقی از اندام های داخلی ایجاد می شود . در سونوگرافی از یک پروب کوچک به نام مبدل (transducer) استفاده می شود. امواج صوتی با فرکانس بالا از پروب به داخل بدن وارد می شوند. پروب صداهایی که استخوان ها باز می گرداند را جمع می کند. یک کامپیوتر هم از این امواج صوتی برای تولید تصویر استفاده خواهد کرد.

آمادگی جهت انجام سونوگرافی

در بسیاری از مواقع به آمادگی قبلی نیاز نیست. با این حال چند استثنا وجود دارد:

• در مورد برخی از موارد مانند سونوگرافی کیسه صفرا پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که تا ۶ ساعت قبل از انجام سونوگرافی چیزی نخورد.
• در برخی موارد مانند سونوگرافی لگن ، مثانه باید به طور کامل پر باشد و شاید لازم باشد که دو ساعت قبل از انجام سونوگرافی احتیاج به نوشیدن ۶ لیوان آب داشته باشید و تا پایان، ادرار نکنید.

قیمت انواع سونوگرافی

هزینه سونوگرافی را نمی توان به صورت دقیق مشخص کرد؛ زیرا این آزمایش به فاکتورهای مختلفی وابسته بوده و سونوگرافی از هر ناحیه هزینه متفاوتی دارد. در برخی آزمایشگاه ها به دلیل به روز بودن تجهیزات سونوگرافی و تجربه زیاد متخصص، قیمت سونوگرافی بیشتر می شود.

عوارض سونوگرافی

سونوگرافی را می توان عکسبرداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد که ممکن است این امواج آسیب زننده به نظر برسند. در واقع سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می شود و به اعضای داخلی بدن نمی رسد.