چه بیماری هایی با سونوگرافی قابل تشخیص اند؟

دکتر جواد فرخی [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.doctorfarokhi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، نبش بن بست میلاد ، ساختمان پارسه تلفن مطب : 31313731 - 031

سونوگرافی تشخیصی که همچنین با نام اولتراسوند نیز شناخته می شود، یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای بدن استفاده می کند. سونوگرافی تشخیصی روش تصویربرداری خاصی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای بررسی ساختارهای درونی بدن استفاده می کند. این تصاویر، اطلاعات ارزشمندی برای تشخیص و درمان بیماری ها در اختیار پزشک قرارمی دهند. این تصاویر می توانند اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و معالجه انواع بیماری ها و شرایط جسمی فرد ارائه دهند. همچنین یک بررسی ایمن، غیر تهاجمی، دقیق و مقرون به صرفه می باشد که به تدریج به یک ابزار ضروری برای زنان و زایمان تبدیل شده است و نقش مهمی در مراقبت از هر زن باردار ایفا می کند.

کاربردهای سونوگرافی

سونوگرافی در تشخیص طیف متنوعی از عارضه ها و ارزیابی آسیب اعضای بدن بر اثر بیماری کاربرد دارد و به پزشکان در ارزیابی علائمی همچون موارد زیر کمک می کند:

1. درد
2. تورم
3. عفونت

همچنین از سونوگرافی در موارد زیر نیز استفاده می شود:

• هدایت روش هایی همچون سوزن بیوپسی، سوزن هایی که برای نمونه برداری سلولی از ناحیه غیر عادی برای آزمایش لاپاروسکوپی انجام می شود.
• تصویربرداری از پستان و هدایت بیوپسی سرطان پستان
• تشخیص برخی از بیماری های قلبی شامل مشکلات دریچه و ناراحتی قلبی و ارزیابی آسیب های بعد از حمله قلبی.
• تشخیص امکان وجود عفونت های لگنی
• مشخص شدن مشکلات ساختاری رحم
• امکان تشخیص تومورهای لگنی
• بررسی وجود یا عدم وجود کیست
• بررسی وجود تومورهای فیبروئیدی

سونوگرافی داپلر به پزشک به تشخیص و ارزیابی موارد زیر کمک می کند:

• انسداد جریان خون (مانند لخته شدن)
• تنگ شدن عروق
• تومورها و ناهنجاری های عروقی مادرزادی
• کاهش و یا قطع جریان خون به برخی اعضای بدن
• وجود کالکشن های عفونی و تخلیه آنها
• در بعضی موارد که شخص، دارای علائم التهاب آپاندیس یا پاره شدن زائده آپاندیس باشد پزشک دستور سونوگرافی شکم و لگن اورژانسی می دهند.

مزایای سونوگرافی

سونوگرافی با مزایای بسیاری همراه است:

1. معمولاً بدون درد هستند و نیازی به سوزن، تزریق و برش ندارند.
2. بیماران در معرض تشعشعات یونیزه کننده قرار نمی گیرند.
3. سونوگرافی تصاویری از بافت های نرمی فراهم می کند که در اشعه X به خوبی نمایش داده نمی شوند.
4. سونوگرافی به طور گسترده در دسترس است و ارزان تر از سایر روش ها است.

نحوه آمادگی جهت سونوگرافی

بیشتر آزمایش های اولتراسوند نیاز به آمادگی خاصی ندارند؛ اما چند استثنا وجود دارد:

1. برای بعضی از اسکن ها، مثلاً اولتراسوند کیسه صفرا، پزشک از شما می خواهد شش ساعت قبل از انجام سونوگرافی، چیزی نخورید و ننوشید.
2. سایر اسکن ها مثلاً اولتراسوند لگن ممکن است نیاز به پر بودن مثانه داشته باشند. شاید لازم باشد دو ساعت قبل از انجام سونوگرافی، آب بنوشید و ادرار نکنید تا زمانی که سونوگرافی انجام شود.

روشهای سونوگرافی

در بیشتر سونوگرافی ها از بیمار خواسته می شود که روی تخت دراز بکشد. گاهی هم از بیمار خواسته می شود که برای بالا رفتن کیفیت تصاویر به پهلو دراز بکشد. بعد از قرار گرفتن بیمار روی تخت، پزشک رادیولوژی یک ژل بر پایه آب گرم را روی منطقه مورد نظر بدن قرار می دهد. این ژل کمک می کند تا مبدل تماس خوبی با بدن برقرار کرده و هوای بین مبدل و پوست که توان مسدود کردن امواج صوتی را دارد از بین برود. این مبدل روی پوست حرکت داده می شود تا در نهایت تصویر دقیق و درستی از منطقه مورد نظر به دست بیاید.

در برخی از انواع سونوگرافی مبدل به پروبی متصل شده و پروب به صورت مستقیم به داخل بدن فرستاده می شود، این آزمایش ها عبارتند از:

• اکوکاردیوگرافی ترانس ازوفاژیال (Transesophageal echocardiogram): مبدل برای تهیه تصاویری از قلب وارد مری می شود.
• سونوگرافی ترانس واژینال (Transvaginal ultrasound): برای بررسی تخمدان ها و رحم، مبدل از طریق واژن، وارد بدن می شود.
• سونوگرافی ترانس رکتال (Transrectal ultrasound): برای بررسی پروستات مردان پروب از طریق مقعد وارد بدن می شود

محدودیت های سونوگرافی

سونوگرافی یک ابزار تشخیصی قدرتمند و کاربردی است، با این حال محدودیت های نیز به همراه دارد. امواج صوتی به خوبی از هوا یا استخوان عبور نمی کنند، بنابراین، سونوگرافی در عکسبرداری از بخش هایی از بدن که توخالی هستند یا با استخوان های متراکم پوشانده شده اند (مانند مغز و ریه ها) آنچنان دقیق نیست. برای تشخیص ناهنجاری های این نواحی، ممکن است پزشک شما آزمایش های دیگر مانند MRI یا سی تی اسکن تجویز نماید.

عوارض سونوگرافی

سونوگرافی را می توان عکسبرداری بدون درد با استفاده از امواج فراصوت تعریف کرد. سونوگرافی به طور کامل روی پوست انجام می شود و به اعضای داخلی بدن نمی رسد.