کیست بیضه چیست؟روشهای تشخیص کیست بیضه

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

رشد و انتقال اسپرم به وسیله دستگاه تناسلی انجام می شود. اختلال در دستگاه تناسلی می تواند باعث ایجاد کیست بیضه شود. کیست بیضه کیسه ای غیرطبیعی است که در اپیدیدیم ایجاد می شود. اپیدیدیم لوله ای کوچک و پیچ خورده است که در بالای بیضه قرار دارد و اسپرم را جمع آوری و به مجرای دفران منتقل می کند. کیست بیضه بدون درد و غیرسرطانی است و اغلب با مایعی شفاف پر شده است که ممکن است حاوی اسپرم باشد. وقتی کیست بیضه فقط حاوی مایع شفاف باشد به آن کیست اپیدیدیم و هنگامی که حاوی مایع و اسپرم باشد به آن کیست اسپرماتیک یا اسپرماتوسل می گویند. با آزمایش سونوگرافی می توان کیست بیضه را تشخیص داد. در این آزمایش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از ساختارهای داخلی بیضه گرفته می شود. در صورتی که اندازه کیست بیضه به قدری باشد که باعث ایجاد درد شود، بایستی جهت درمان آن اقدام شود.

علت کیست بیضه

علت دقیق ایجاد کیست اپیدیدم شناخته نشده است؛ اما ممکن است این عارضه به علت انسداد یکی از لوله های انتقال دهنده اسپرم اتفاق بیفتد. آسیب فیزیکی و التهاب بیضه ها نیز می تواند در انسداد مسیر اسپرم و ایجادکیست اپیدیدیم در کیسه بیضه نقش داشته باشد.

عوامل خطرزای کیست بیضه

به طور کلی به جز پیری و افزایش سن، عوامل خطرزای چندانی برای ایجاد کیست اپیدیدیم شناخته نشده است. اسپرماتوسل ها غالباً در مردان در بین سنین 20 تا 50 سالگی دیده می شود.

علائم کیست بیضه

کیست بیضه معمولاً بدون علائم است و اغلب اندازه ی آن ثابت باقی می ماند. بااین حال اگر اندازه ی کیست تغییر کند و بزرگ شود می تواند منجربه علائم زیر شود:

• درد و ناراحتی در بیضه ی حاوی کیست
• احساس سنگینی در بیضه
• احساس پری در پشت و بالای بیضه

عوارض کیست بیضه

معمولاً کیست بیضه باعث ایجاد عوارض نمی شود؛ ولی در صورتی که اندازه کیست بیضه افزایش پیدا کند و باعث ایجاد درد بشود، بایستی از جراحی جهت خارج کردن کیست استفاده شود.

روشهای تشخیص کیست بیضه

کیست اسپرماتوسل به صورت یک توده سفت که به اندازه یک نخود می باشد به وجود می آید و معمولاً خود بیمار در هنگام دست زدن به بیضه متوجه آن خواهد شد. پزشک برای تشخیص کیست بیضه به انجام معاینات جسمانی خواهد پرداخت. گاهی اوقات نیز این نوع کیست در پی بررسی و ارزیابی بیمار به علت سایر اختلالات تشخیص داده می شود. می توان سونوگرافی را برای مشخص کردن توده ایجاد شده استفاده کرد. سونوگرافی به پزشکان کمک می کند به این نتیجه برسد که آیا کیست ایجاد شده خوش خیم است یا سرطانی. میزان دقت سونوگرافی برای تشخیص کیست اسپرماتوسل تقریباً صد در صد است.

اقدامات قبل از سونوگرافی بیضه

قبل از انجام این سونوگرافی، نیازی به جلوگیری از خوردن یا نوشیدن وجود ندارد.

سونوگرافی برای تشخیص کیست بیضه

این کار معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد. قبل از معاینه، از فرد خواسته می شود تا روی تخت بخوابد. در طی مراحل، ممکن است لازم باشد که در یک طرف بدن خود حرکت کنید. سونوگرافی بیضه خارج از بدن انجام می شود. یک دستگاه کوچک و دستی که مبدل نامیده می شود برای گرفتن تصاویر استفاده می شود. پزشک، ژل مبتنی بر آب را به اسکروتوم اعمال می کند تا اطمینان حاصل شود که مبدل روی پوست راحت حرکت می کند. وی این مبدل را به طرف عقب و جلو بر روی اسکروتوم حرکت می دهد تا تصاویر بیضه ها را بگیرد.

عوارض جانبی سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه ها روشی کم ریسک در نظر گرفته می شود. این تست ممکن است موجب ناراحتی و یا درد در صورتی که آسیب یا تورم در ناحیه بیضه ها وجود داشته باشد، شود. برخی روش های تصویربرداری از اشعه های رادیواکتیو استفاده می کنند؛ اما سونوگرافی این طور نیست که این روش را نسبت به دیگر روش ها کم ریسک تر می کند.

درمان کیست بیضه

از آنجایی که این کیست ها معمولاً شناسایی نشده و اغلب دردی ایجاد نمی کنند، به ندرت نیازمند درمان هستند. مراقبت پایه برای اسپرماتوسل های بدون درد، مشاهده است. با این وجود، برخی مردان علائم دیگری از جمله بزرگی آزار دهنده کیست یا درد را تجربه می کنند. در هنگام نیاز به درمان، گزینه های متعددی وجود دارند.

درمان پزشکی

دارو های خوراکی ضد درد یا تورم می توانند جهت تسکین درد ناشی از اسپرماتوسل ها مصرف شوند. غیر از این موارد به هیچ درمان پزشکی دیگری نیاز نیست. هیچ دارویی جهت درمان یا پیشگیری از اسپرماتوسل وجود ندارد.

درمان های کم تهاجم

تخلیه و اسکلروتراپی دو روش درمانی هستند که اغلب مورد استفاده قرار نمی گیرند. تخلیه شامل سوراخ کردن اسپرماتوسل با یک سوزن و خارج کردن محتویات آن می شود. اسکلروتراپی شامل تزریق یک ماده تحریک کننده به درون کیسه اسپرماتوسل می شود. این فرایند سبب بهبود یا بسته شدن کیسه شده و احتمال تجمع مجدد مایع را کاهش می دهد. با اینکه چنین گزینه های درمانی مؤثر هستند؛ اما به طور معمول توصیه و استفاده نمی شوند. در این فرایند ها خطر آسیب به اپی دیدیم (لوله ذخیره کننده اسپرم ها) وجود دارد که می تواند به نازایی منجر شود. از دیگر مشکلات رایج در این روش های درمانی امکان بازگشت مجدد اسپرماتوسل ها می باشد.

درمان جراحی

اسپرماتوسلکتومی یک درمان استاندارد برای اسپرماتوسل هایی است که علائم ایجاد می کنند. هدف جراحی برداشتن اسپرماتوسل از بافت اپی دیدیم و حفظ مجرای تناسلی است. این فرایند سرپایی اغلب با استفاده از بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام شده و تقریباً یک ساعت طول می کشد. گاهی اوقات باید تمام یا بخشی از اپی دیدیم را نیز به همراه کیست برداشت.