کیست بیضه یا کیست اپیدیدیم چیست؟

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

اسپرماتوسل یا کیست اپیدیدیم عبارت است از یک توده غیرطبیعی (کیست) که در اپیدیدیم، لوله مارپیچی کوچکی که در بالای بیضه قرار گرفته است و وظیفه انتقال اسپرم را بر عهده دارد به وجود می آید. کیست اپیدیدیم در کیسه بیضه یک کیست غیر سرطانی و معمولاً بدون درد است که از یک مایع شیری رنگ شفاف که می تواند حاوی اسپرم باشد، پر شده است. کیست اپیدیدیم در کیسه بیضه که گاهی با عنوان کیست اسپرماتیک نیز شناخته می شود، عارضه بسیار شایعی به شمار می رود که تأثیر منفی بر باروری نمی گذارد و معمولاً نیازی به درمان ندارد؛ اما اگر اندازه آن به قدری بزرگ شود که باعث ایجاد ناراحتی در بیمار شود، ممکن است پزشک عمل جراحی را برای درمان آن توصیه نماید. با آزمایش سونوگرافی می توان تعیین کرد که توده مورد نظر، کیست اپیدیدیم است یا چیز دیگری است. در این آزمایش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از ساختارهای داخلی بیضه گرفته می شود.

علل کیست بیضه

علت اصلی اسپرماتوسل مشخص نیست. برخی از علل احتمالی اسپرماتوسل عبارتند از: ضربه، عفونت و التهاب. عوامل دیگری نیز در ایجاد کیست بیضه نقش دارند و علت کیست فقط به این سه مورد محدود نیست. برخی از محققان ادعا می کنند که انسداد اپیدیدم و سایر مجراها می تواند منجر به تشکیل کیست بیضه شود. قرار گرفتن در معرض یک نوع استروژن در دوران جنینی که دی اتیل استیل بسترول نام دارد می تواند در تشکیل کیست های بیضه نقش داشته باشد. طبق گزارشاتی که از سونوگرافی بیضه به دست آمده است در برخی از مردان پس از وازکتومی، کیست بیضه تشکیل می شود. وجود زائده ای که منشأ آن مجرای پیشاب در قسمت سر اپیدیدم است می تواند منجر به تشکیل کیست اپیدیدیم شود.

علائم کیست بیضه

معمولاً اسپرماتوسل هیچ گونه علامتی ندارد و بیمار فقط با بررسی بیضه خود از وجود یک توده در یکی از بیضه های خود آگاه می شود، یا آن که متوجه می شود که بیضه اش بزرگ شده است. علائم اسپرماتوسل (در صورتی که وجود داشته باشد) می تواند شامل درد، تورم، یا قرمزی پوست بیضه یا احساس فشار در آلت تناسلی است.

اقدامات قبل از سونوگرافی بیضه

قبل از انجام این سونوگرافی، نیازی به جلوگیری از خوردن یا نوشیدن وجود ندارد.

نحوه انجام سونوگرافی بیضه

این کار معمولاً بین ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول می کشد. قبل از معاینه، از فرد خواسته می شود تا روی تخت بخوابد. در طی مراحل، ممکن است لازم باشد که در یک طرف بدن خود حرکت کنید. سونوگرافی بیضه خارج از بدن انجام می شود. یک دستگاه کوچک و دستی که مبدل نامیده می شود برای گرفتن تصاویر استفاده می شود. پزشک، ژل مبتنی بر آب را به اسکروتوم اعمال می کند تا اطمینان حاصل شود که مبدل روی پوست راحت حرکت می کند. وی این مبدل را به طرف عقب و جلو بر روی اسکروتوم حرکت می دهد تا تصاویر بیضه ها را بگیرد.

عوارض جانبی سونوگرافی بیضه

سونوگرافی بیضه ها روشی کم ریسک در نظر گرفته می شود. این تست ممکن است موجب ناراحتی و یا درد در صورتی که آسیب یا تورم در ناحیه بیضه ها وجود داشته باشد، شود. برخی روش های تصویربرداری از اشعه های رادیواکتیو استفاده می کنند؛ اما سونوگرافی این طور نیست که این روش را نسبت به دیگر روش ها کم ریسک تر می کند.

عوارض کیست بیضه

اگر کیست بیش از حد بزرگ شود، ممکن است در بیضه احساس ناراحتی یا درد کنید. همچنین ممکن است احساس سنگینی و همچنین احساس سفتی در بیضه داشته باشید.

درمان کیست بیضه

• درمان دارویی کیست بیضه

کیست بیضه غیرسرطانی و بدون درد است و اغلب نیاز به درمان ندارد؛ اما افرادی که کیسه بیضه دارند باید به طور مرتب چکاپ شوند. درصورتی که کیست بیضه بیش از اندازه بزرگ شود ممکن است نیاز به درمان باشد. درمان دارویی در کیست بیضه تنها محدود به داروهای کاهش دهنده ی درد و تورم است و در واقع داروی خاصی برای پیشگیری و درمان کیست بیضه وجود ندارد.

• درمان نیمه تهاجمی کیست بیضه

دو روش نیمه تهاجمی برای درمان کیست بیضه وجود دارند که البته به ندرت به کار می روند:

1. آسپیراسیون: پزشک با استفاده از یک سوزن کیست بیضه سوراخ می شود تا مایع آن خارج شود.
2. اسکلروتراپی: در این روش یک عامل تحریک کننده به کیست تزریق می شود تا از تجمع مجدد مایع جلوگیری می کند.

• جراحی کیست بیضه

درصورتی که کیست بیضه بیش ازحد بزرگ شود یا ایجاد ناراحتی کند ممکن است نیاز به جراحی باشد. درمان جراحی یا اسپرماتوسلکتومی یکی از رایج ترین روش های درمان کیست بیضه ی علامت دار است. این جراحی معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود و نیازی به بستری در بیمارستان نیست. جراحی ممکن است تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام شود.