بدن از استخوان های بزرگ و کوچکی ساخته شده که هر کدام تأثیر خاصی در شکل ظاهری آن و همچنین فعالیت های آن می گذارند. یکی از این استخوان ها، استخوان فمور (ران) می باشد. این استخوان از طویل ترین و همچنین محکم ترین استخوان های بدن است. پزشک با در نظر گرفتن سانحه، علائم همراه و نحوه قرار گیری لگن و پا، می تواند به شکستگی گردن فمور شک کند. رادیولوژی اولین قدم برای بررسی و تحقیق جهت شکستگی است. در رادیوگرافی از استخوان ران باید جهت عکس برداری طوری باشد که متخصص ارتوپد بتواند دقیقاً مفصل ران، سر استخوان ران و گردن ران را ببیند. خوشبختانه برای سالمندان و یا حتی افرادی که به علت شکستگی یا درد شدید امکان مراجعه به مرکز تصویربرداری ندارند خدمات رادیولوژی در منزل توسط هوم ویزیت انجام میشود. پس از انجام معاینه فیزیکی و انجام تصویربرداری اشعه ایکس، پزشک تشخیص را تأیید کرده و محل آسیب دیدگی را نیز مشخص می کند.

استخوان فمور کجاست؟

استخوان فمور که بزرگترین استخوان بدن بوده و همچنین به عنوان یک استخوان بلند نیز در نظر گرفته می شود، تنها استخوان بالای ساق پا است. سر استخوان ران توپی است که بخشی از مفصل ران را تشکیل می دهد. این شکل اجازه می دهد تا پا در تمام زوایا حرکت کند. زیر سر استخوان ران، گردن و تروکانتر بزرگتر قرار دارد. تروکانتر بزرگ متصل به تاندون هایی است که به عضلات سرینی مینیموس و گلوتئوس مدیوس متصل می شوند. این عضلات به راه رفتن و دویدن کمک می کنند. همچنین می توان آنها را به نام اکستنشن ساق یا لگن نیز شناخت. در زیر تروکانتر بزرگ تروکانتر کوچک تر در قاعده گردن استخوان ران قرار دارد. تروکانتر کوچکتر بخشی از استخوان ران است که به یک جفت ماهیچه متصل است که به خم شدن ران کمک می کند. در زیر تروکانتر کوچکتر، توبروزیته گلوتئال قرار دارد، جایی که گلوتئوس ماکسیموس به آن چسبیده است.

استخون فمور به سه قسمت تقسیم می شود:

استابولوم یا ناحیه سر استخوان ران: این قسمت از استخوان به شکل یک کاسه است که در درون خود سر استخوان ران را در خود جای می دهد. استابولوم از غضروف مفصلی پوشیده شده است. این قسمت از استخوان ران بیشتر در معرض آرتروز یا ساییدگی قرار می گیرد.

گردن فمور: این قسمت از استخوان ران سر و تنه استخوان ران یا فمور را به همدیگر متصل می کند. گردن فمور در خانم های سالمند آسیب پذیرتر است که شایع ترین دلیل آن بیماری پوکی استخوان است.

تروکانتر: تروکانتر شامل تروکانتز بزرگ و تروکانتر کوچک است. این قسمت یک زائده ی استخوانی شکل مخروطی است که سر گردن فمور را به تنه فمور وصل می کند.

علت شکستگی سر استخوان ران

شکستگی های لگن اکثرا در نتیجه ی افتادن یا ضربه ی مستقیم از کنار به مفصل لگن پیش می آیند. برخی بیماری ها مانند پوکی استخوان، سرطان، یا دیگر آسیب ها که موجب تضعیف استخوان و حساس شدن آن می شود، می توانند احتمال شکستگی لگن را بالا ببرند. در صورت ضعف شدید استخوانها، امکان شکستن لگن در حالت ایستاده و پیچش خفیف هم وجود دارد.

عوامل خطر شکستگی استخوان فمور لگن

بسیاری از عواملی که شما را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی سر استخوان ران فمور قرار می دهد، عواملی هستند که باعث پوکی استخوان می شوند.

سن

خطر شکستگی فمور با افزایش سن افزایش می یابد. طبق بررسی های (NHDS)، در سال 2010، بیش از 80٪ افرادی که به دلیل شکستگی فمور در بیمارستان بستری بودند، سن 65 سال داشتند.

جنسیت

در سال 2010، 72٪ از شکستگی های لگن در افراد 65 ساله و بالاتر، در زنان رخ داده است.

وراثت

سابقه خانوادگی پوکی استخوان یا شکستگی ناشی از پوکی استخوان در زندگی شما را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی فمور قرار می دهد. افرادی که دارای ساخت و سازهای کوچک جثه نیز در معرض خطر هستند.

تغذیه

وزن کم بدن و تغذیه نامناسب از جمله رژیم غذایی کم کلسیم و ویتامین D می تواند شما را مستعد پوکی استخوان و شکستگی کند.

سبک زندگی

سیگار کشیدن، استفاده بیش از حد از الکل و عدم ورزش باعث تضعیف استخوان ها می شود.

علاوه بر عواملی که در استحکام استخوان تأثیر می گذارد، مواردی که سقوط را بیشتر می کند می تواند احتمال شکستگی فمور را افزایش دهد.

اختلالات جسمی و روحی

ضعف جسمی، آرتروز، تعادل ناپایدار، بینایی ضعیف، سالخوردگی، زوال عقل و یا بیماری آلزایمر می تواند احتمال افتادن را افزایش دهد.

داروها

بسیاری از داروها می توانند بر تعادل و قدرت تأثیر بگذارند. عوارض جانبی برخی داروها همچنین می تواند شامل خواب آلودگی و سرگیجه باشد.

علائم شکستگی سر استخوان ران

علائم این آسیب در مواردی که همراه با دررفتگی مفصل ران باشد همان علائم دررفتگی به صورت درد، محدودیت حرکت و چرخش ران به سمت داخل است. بعد از جا اندازی دررفتگی، خود شکستگی سر استخوان ران موجب باقی ماندن علائمی مانند درد و محدودیت حرکتی در مفصل ران میشود.

انواع شکستگی سر استخوان ران

نوع یک: در این نوع از شکستگی تکه ای از سر استخوان ران کنده میشود که پایین تر از لیگامان یا رباط گرد Round ligament و یا حفره سر استخوان ران Fovea centralis است. (سر استخوان ران به توسط یک رباط میله ای شکل و گرد به داخل حفره استابولوم میچسبد که به آن رباط گرد میگویند. محل اتصال رباط گرد به سر استخوان ران کمی فرو رفته است و این فرو رفتگی استخوانی را حفره مرکزی یا Fovea centralis میگویند).

نوع دو: در این نوع از شکستگی تکه ای از سر استخوان ران کنده میشود که بزرگتر از نوع قبلی بوده و خط شکستگی در محلی بالاتر از لیگامان گرد از سر استخوان ران عبور میکند. در این نوع از شکستگی، جابجایی قطعات شکسته شده درست در سطح فوقانی سر استخوان ران بوده و این محلی است که بالاترین مقدار نیروهای وزن به مفصل ران و سر استخوان ران وارد میشود. پس هرگونه بد جوش خوردن این شکستگی ها در این ناحیه بسیار با اهمیت است.

نوع سه: این نوع از شکستگی همراهی نوع یک و یا دو با شکستگی گردن استخوان ران است.

نوع چهار: در این نوع همراه با شکستگی نوع یک و یا دو شکستگی حفره استابولوم هم وجود دارد که معمولاً به صورت شکستگی لبه پشتی حفره استابولوم است.

علائم شکستگی گردن استخوان ران با رادیوگرافی

در رادیوگرافی شکستگی گردن استخوان ران علائم زیر باید بررسی شود:

AP لگن و لگن جانبی (lateral hip) چک شود. چون علائم بالینی میتواند مشابه شکستگی در لگن باشد.

باید خط شنتون (shenton) یا خط گردنی چک شود.

عدم تقارن گردن و سر جانبی فمور بررسی شود.

تروکانتر کوچک باید چک شود.(ممکن است چرخش خارجی داشته باشد).

ترابکول های استخوانی (بافت فیبروزی در استخوان) ممکن است آسیب دیده باشند و باعث کبودی استخوان شود.

بافت استخوانی از نظر اسکلروزیس بررسی شود.

درمان شکستگی گردن استخوان ران

درمان به دو دسته غیر جراحی و جراحی تقسیم بندی می شود. درمان غیر جراحی به ندرت در بیماران به کار برده می شود؛ اما در بیمارانی که جابجایی در آنها وجود ندارد و جوان تر می باشند می تواند استفاده شود. در افرادی که جابجایی داشته و سن آنها بالا می باشد به علت احتمال نکروز شدن سر استخوان ران جراحی ضرورت پیدا خواهد نمود.

درمان غیر جراحی و فیزیوتراپی شکستگی سر استخوان ران یا فمور

پزشک ممکن است آتل، گچ گیری و بی حرکتی را به مدت 6 هفته توصیه نماید. پس از آن به علت ایجاد خشکی مفصلی و تحلیل عضلات نیاز به فیزیوتراپی ضرورت داشته و به کلینیک های فیزیوتراپی ارجاع می شود. درمان های فیزیوتراپی شکستگی سر استخوان ران یا هیپ به شرح زیر است:

استفاده از گرما و الکتروتراپی در بهبود گرفتگی های عضلانی

بهره مندی از خواص مثبت میدان های مغناطیسی یا مگنت در ترمیم شکستگی

امواج صوتی یا اولتراسوند

استفاده از امواج دیاترمی برای افزایش سرعت ترمیم استخوان با ایجاد گرما عمقی

تقویت عضلات از طریق تمرینات طبی

استفاده از ماساژ و ریلکسیشن و مایوفاشیال ریلیز در کاهش دردهای بیماری

استفاده از لیزر های کم توان و پرتوان در ترمیم

درمان های دستی شامل کشش کپسول مفصلی هیپ و رفع کوتاهی های ناشی از شکستگی

ایجاد بازخوردهای کلامی و بینایی در تمرینات اصلاحی

نیدلینگ و استفاده از الکتروتراپی همراه با آن

درمان جراحی شکستگی سر استخوان ران یا فمور

زمانی که پزشک، نیاز به جراحی را در بیمار ضرورت دانسته و با بررسی عواملی مانند شرایط سنی میزان شکستگی و طبقه بندی ناحیه شکستگی می تواند مبادرت به انجام جراحی نماید در ناحیه شکسته به تکنیک های مختلفی ممکن است که جراح دو ناحیه شکسته استخوان را به هم نزدیک نموده و یا نیاز به تعویض مفصل را برای بیمار فراهم نماید که در شکل های زیر انواع مختلفی از جراحی را در مفصل هیپ ملاحظه می نمایید.

جراحی فیکساسیون سر استخوان با اسکرو

جراحی فیکساسیون استخوان فمور با پلیت

جراحی تعویض کامل مفصل هیپ

نحوه آمادگی برای انجام رادیولوژی لگن

بیمار باید قبل از انجام عکس برداری هرگونه وسایل فلزی را از خود دور کند.

در صورتی که بیمار درون بدن خود پلاتین دارد به دلیل آن که ممکن است مانع از عبور اشعه ایکس از بدن شود لازم است این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارد.

تشخیص شکستگی استخوان فمور لگن در منزل با رادیولوژی

روی تخت دراز می کشید و تصاویر از لگن شما گرفته می شود. ممکن است لازم باشد بدن خود را در حالت های مختلف قرار دهید تا تصاویر از زوایای مختلف گرفته شود. نمای AP که مخفف کلمه anteroposterior به معنی قدامی خلفی است. عکسبرداری از نمای روبرو از ناحیه آسیب دیده است. در این نما اشعه ایکس از جلو به مفصل تابانده می شود. این نما زاویه عکسبرداری استاندارد از فمور است که کاملاً مفصل ران و استخوان ران را نمایش می دهد. با نمای AP موقعیت طبیعی استخوان ران بررسی می شود. رادیولوژیست یا متخصص ارتوپد میتواند شکستگی را تشخیص بدهد.

عوارض شکستگی سر استخوان ران

سیاه شدن سر استخوان ران

یکی از عوارض شکستگی های سر استخوان ران نکروز کل سر استخوان ران یا فقط قسمت شکسته شده به علت قطع جریان خون به استخوان مربوطه است. در صورت وقوع، علائم این عارضه معمولاً بعد از گذشت چند ماه به صورت درد و محدودیت حرکت ظاهر میشود.

آرتروز مفصل ران

یکی دیگر از عوارض احتمالی شکستگی سر استخوان ران سائیدگی مفصل ران و آرتروز آن است. ساییدگی یا استئوآرتریت مفصل ران میتواند به دنبال سیاه شدن سر استخوان ران و یا به علت بد جوش خوردن و یا جوش نخوردن قطعه شکسته شده ایجاد شود. این عارضه در بلند مدت میتواند موجب بروز درد و محدودیت حرکتی در مفصل ران شود. درمان آن در مراحل پیشرفته تعویض مفصل ران است.

---