انواع کبد چرب

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

تجمع چربی در کبد می‌تواند به مرور زمان ایجاد التهاب و تشکیل باندهای فیبروز نماید، در صورت عدم درمان و بهبودی، کبد چرب می‌تواند به سمت نارسایی کبد و سیروزکبدی (تشکیل بافت فیبروز درکبد) پیشروی نماید. رسوب چربی (عمدتاً از چربی‌های خنثی مثل تری‌ گلسیرید در سلول‌های کبدی است) که پیدایش آن در افراد چاق، کم‌تحرک، مبتلایان بـه دیابت، چربی خـون بـالا، شخصیت‌های اضطرابی (افراد پراسترس) و مصرف‌کنندگان طولانی‌مدت غذاهای دارای مواد نگه‌دارنده همچون فست فـودها و نوشابه‌های گازدار بیشتر دیـده می‌شود. تجمع چربی در کبد می‌تواند به مرور زمان ایجاد التهاب و تشکیل باندهای فیبروز نماید. در صورت عدم درمان و بهبودی، کبد چرب می‌تواند به سمت نارسائی کبد و سیروزکبدی (تشکیل بافت فیبروز درکبد) پیشروی نماید.

انواع کبد چرب

انواع کبد چرب با توجه به مصرف یا عدم مصرف الکل در فرد به دو دسته‌ی کبد چرب الکلی (AFLD)و کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

کبد چرب غیر الکلی (NAFLD):کبد چرب غیر الکلی خود انواع مختلفی دارد.

• کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD)
• استئوهپاتیت غیر الکلی (NASH)
• کبد چرب حاد بارداری (AFLP)

کبد چرب الکلی (AFLD):کبد چرب الکلی را هم از نظر پزشکی به دو دسته تقسیم بندی می‌کنند.

• کبد چرب الکلی ساده (AFLD)
• استئوهپاتیت الکلی (ASH)

• درجه یا گرید 1:گونه ساده‌ای که عملکرد کبد را مختل نمی‌سازد، اما همچنان نیازمند مدیریت است.
• درجه یا گرید 2:عارضه‌ای متوسط که به منظور جلوگیری از پیشرفت بیماری باید تحت درمان قرار گیرد.
• درجه یا گرید 3:حالت شدید بیماری که معمولاً با بروز علائم کبد چرب توأم است.

علل ایجاد کبد چرب

• مصرف الکل و مشروبات الکلی
• مصرف مواد غذایی چرب
• اضافه وزن
• نداشتن فعالیت بدنی سالم یعنی همان ورزش و تحرک مفید
• سوء تغذیه و فشار خون بالا
• بارداری
• مصرف داروهایی همچون آسپرین وتتراسایکلین و استامینوفن هستند.

علائم و نشانه‌ های کبد چرب

• درد در مرکز و یا سمت راست بخش بالای شکم
• سردرگمی، مشکل در تمرکز
• احساس خستگی و بی حالی مداوم
• کاهش وزن و اشتها
• حالت تهوع
• ضعف عمومی
• گیجی
• تمایل به خونریزی راحت‌تر و سریع

تشخیص بیماری کبد چرب

چنانچه پزشک شما با توجه به علائمی که برای او توضیح می‌دهید، به بیماری کبد چرب مشکوک شود، سؤالاتی در خصوص مصرف الکل، سابقه‌ی کبد چرب در خانواده، سوابق دارویی گذشته و حال و همچنین تغییرات وضعیت بدنی از شما خواهد پرسید. چنانچه به‌تازگی احساس خستگی می‌کنید، کم‌اشتها شده‌اید یا هر مورد ناگهانی دیگر را مشاهده کرده‌اید، با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک با استفاده از ۴ روش می‌تواند ابتلای به کبد چرب در شما را تأیید کند:

بررسی فیزیکی

ممکن است پزشک شما با لمس یا ایجاد فشار در ناحیه‌ی کبد به التهاب آن پی ببرد. چنانچه کبد شما در اثر التهاب بزرگ شده باشد، قابل لمس خواهد بود؛ البته در شرایطی هم کبد شما دچار التهاب شده اما از لحاظ ابعادی بزرگ‌تر نشده است.

بیوپسی کبد

بیوپسی کبد بهترین روش برای تشخیص نوع و شدت بیماری کبد است. البته از این روش زمانی استفاده می‌شود که روش‌های دیگر پاسخ قطعی در تشخیص بیماری نداده باشند. در بیوپسی کبد، پزشک با سوزن بخشی از بافت داخل کبد را جدا می‌کند. در این حالت، برای کاهش احساس درد در حین برداشت نمونه، مقداری بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود. به این ترتیب، بیوپسی می‌تواند وجود بیوپسی کبد را تأیید کند.

آزمایش خون

در بسیاری از موارد، آزمایش خون با مشخص کردن افزایش آنزیم‌های کبدی می‌تواند وجود این اختلال را تأیید کند. برای مثال ممکن است پزشک شما از آزمایشگاه بخواهد تا فاکتورهای آلانینآمینوترانسفراز (ALT)یاآسپارتات ترانس آمیناز (AST)را در خون شما اندازه‌گیری کند.

بالاتر بودن میزان این آنزیم ها از حالت استاندارد، به معنای التهاب کبدی هستند. البته کبد چرب، می‌توانند یکی از علل مربوط به التهاب کبد باشد و هر التهاب کبدی به معنای کبد چرب نیست. درصورتی‌که آزمایش خون، التهاب کبدی را تأیید کرد، ممکن است پزشک شما روش دیگری در خصوص تشخیص علت التهاب را تجویز کند.

تصویربرداری

پزشک برای تشخیص دقیق‌تر نوع التهاب کبد می‌تواند، سونوگرافی، MRI یا سی‌تی‌اسکن را پیشنهاد دهد. روش دیگری هم به نام الاستوگرافی بافت نرم با امواج فراصوت (VCTE) وجود دارد که با بررسی سفتی بافت‌ها، بیماری را تشخیص می‌دهد.

افراد در معرض ابتلا به کبد چرب

کبد چرب می‌تواند در اثر تغذیه‌ی نامناسب گریبان‌گیر هر فرد یا گروهی در جامعه باشد؛ با این حال، بعضی از افراد به ‌علت شرایط خاص بدنی ممکن است بیش از سایرین در خطر ابتلا به کبد چرب قرار داشته باشند. برای مثال این افراد بیش از سارین در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستند:

• زنان مبتلا به تخمدان پلی‌ کیستیک
• زنان باردار
• افرادی که سابقه ی ابتلا به هپاتیت C داشته‌اند.
• افراد بسیار چاق
• افراد مقاوم به انسولین
• مبتلایان به دیابت نوع ۲
• افرادی که داروهایی مانند متوترکسات، تاموکسیفن و آمیودارون مصرف می‌کنند.
• افرادی که کلسترول، تری‌گلیسیرید و فشار خون بالا دارند.
• افراد مبتلا به سندروم متابولیک

از طرفی نتایج تحقیقات نشان داده است که کبد چرب در زنان بین ۴۰ تا ۶۰ سال، شایع‌تر از مردان است.در این میان، کودکان هم در معرض بیماری کبد چرب هستند. برخلاف باور عموم که بعضی بیماری‌ها را مختص دوران بزرگسالی می‌داند، کودکان هم به دلایلی مانند تغذیه‌ی ناسالم و تحرک کم ممکن است به بیماری کبد چرب مبتلا شوند. از این رو دقت در وضعیت تغذیه و ورزش کودکان اهمیت زیادی به منظور پیشگیری از بروز این بیماری در آن‌ها دارد.

عوارض کبد چرب

عوارض اصلی بیماری کبد چرب غیرالکلی، سیروز کبدی است. سیروز کبدی منجر به

• سردرگمی، خواب‌آلودگی و بی‌حس بودن (آنسفالوپاتی کبدی)
• سرطان کبد
• ایجاد مایع در شکم
• تورم رگ‌ها در مری شما (واریس مری)
• در نهایت منجر به نارسایی کبدی می‌شود.