برای تشخیص چه بیماری هایی از سونوگرافی استفاده میشود؟

دکتر جواد فرخی [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.doctorfarokhi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، نبش بن بست میلاد ، ساختمان پارسه تلفن مطب : 31313731 - 031

سونوگرافی تشخیصی که همچنین با نام اولتراسوند نیز شناخته می شود، یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از ساختارهای بدن استفاده می کند. این تصاویر می توانند اطلاعات ارزشمندی را برای تشخیص و معالجه انواع بیماری ها و شرایط جسمی فرد ارائه دهند. همچنین یک بررسی ایمن، غیر تهاجمی، دقیق و مقرون به صرفه می باشد که به تدریج به یک ابزار ضروری برای زنان و زایمان تبدیل شده است و نقش مهمی در مراقبت از هر زن باردار ایفا می کند.

سونوگرافی یک روش کاربردی برای ارزیابی سایز، شکل و چگالی بافت های بدن می باشد که به تشخیص در وضعیت های پزشکی کمک بسیار زیادی می کند و امواج فراصوت و تصاویری که از آن ها به دست می آید، یک راه عالی برای تشخیص بیماری ها است. امواج فراصوت شکمی به طور مشخص اغلب برای بیماری های معده، سنگ کلیه، دیگر بیماری های کلیه، بیماری های کبدی، آپاندیس، انواع کیست های درون شکم، حاملگی بیرون از رحم، فیبروم و دیگر وضعیت ها استفاده می شود.

انواع سونوگرافی های رایج

سونوگرافی شکم و لگن:

این نوع سونوگرافی که رایج ترین نوع این خدمت می باشد بیشتر به دنبال عوارض و علائم نامعلوم برای بیماران انجام می شود مانند دل دردهای بی دلیل یا مشکوک به آپاندیس، ورم زیاد ناحیه شکم و...است.

سونوگرافی کبد و کیسه صفرا:

کبد یکی از مهم ترین ارگان های بدن است و از نظر اندازه نیز جز بزرگترین ارگان ها می باشد.طحال (کیسه صفرا) مکان فیزیکیش در زیر کبد و سمت راست شکم به صورت گلابی شکل می باشد.

سونوگرافی کلیه و مجاری ادرار:

جهت بررسی عملکرد کلیه ها و یا انسداد در مجاری ادرار و یا وجود سنگ کلیه و همچنین بررسی حجم ادرار در سونوگرافی .

سونوگرافی پروستات:

در این نوع سونوگرافی که برای آقایان انجام می شود به بررسی عملکرد پروستات و اینکه پروستات بزرگ شده یا خیر می پردازند.

رحم و تخمدان:

بررسی عملکرد و همچنین تغییرات ایجاد شده در یافت آنها یا مشکوک به سرطانی بودن بافت ها .

نحوه آمادگی جهت سونوگرافی

بیشتر آزمایش های اولتراسوند نیاز به آمادگی خاصی ندارند؛ اما چند استثنا وجود دارد:

1. برای بعضی از اسکن ها، مثلاً اولتراسوند کیسه صفرا، پزشک از شما می خواهد شش ساعت قبل از انجام سونوگرافی، چیزی نخورید و ننوشید.
2. سایر اسکن ها مثلاً اولتراسوند لگن ممکن است نیاز به پُر بودن مثانه داشته باشند. شاید لازم باشد دو ساعت قبل از انجام سونوگرافی، شش لیوان آب بنوشید و ادرار نکنید تا زمانی که سونوگرافی انجام شود.

نحوه انجام سونوگرافی

ژل مخصوص سونوگرافی روی پوستتان در قسمتی که قرار است مورد بررسی قرار بگیرد زده می شود. این ژل کمک می کند هوایی که می تواند امواج صوتی را مسدود کند از بین برود و تصاویر ایجاد شوند. ژل سونوگرافی که بر پایه ی آب است، به راحتی از روی پوست پاک خواهد شد.

متخصص سونوگرافی، وسیله ای دستی (ترانسدیوسر) را روی قسمت مورد نظر گذاشته و هر چقدر که لازم است حرکت می دهد تا عکس گرفته شود. این ترانسدیوسر، امواج صوتی را به داخل بدن می فرستد و آن هایی را که برگشت می خورند جمع آوری کرده و به کامپیوتر ارسال می کند و تصاویر ایجاد می شوند.

گاهی سونوگرافی در داخل بدن انجام می شود. در این مورد، ترانسدیوسر به یک پروب متصل می شود که وارد دهانه ای طبیعی در بدنتان خواهد شد. مثلاً:

• اکوکاردیوگرافى ترانس ازوفاژیال: ترانسدیوسر وارد مری تان شده و از قلب تصاویری می گیرد. این کار معمولاً در حالتی انجام می شود که شما با داروی خواب آور خوابیده اید.
• سونوگرافی ترانس رکتال: این تست با قرار دادن ترانسدیوسر در رکتوم شما، تصاویری از پروستات ارائه می دهد.
• سونوگرافی ترانس واژینال: یک ترانسدیوسر بخصوص به آرامی وارد واژنتان شده و رحم و تخمدان ها یک بررسی فوری می شوند.

کاربردهای رایج سونوگرافی در تشخیص بیماری ها

سونوگرافی در تشخیص طیف متنوعی از عارضه ها و ارزیابی آسیب اعضای بدن بر اثر بیماری کاربرد دارد و به پزشکان در ارزیابی علائمی همچون موارد زیر کمک می کند:

• درد
• تورم
• عفونت

همچنین از سونوگرافی در موارد زیر نیز استفاده می شود:

• هدایت روش هایی همچون سوزن بیوپسی، سوزن هایی که برای نمونه برداری سلولی از ناحیه غیر عادی برای آزمایش لاپاروسکوپی انجام می شود.
• تصویربرداری از پستان و هدایت بیوپسی سرطان پستان
• تشخیص برخی از بیماری های قلبی شامل مشکلات دریچه و ناراحتی قلبی و ارزیابی آسیب های بعد از حمله قلبی.
• تشخیص امکان وجود عفونت های لگنی
• مشخص شدن مشکلات ساختاری رحم
• امکان تشخیص تومورهای لگنی
• بررسی وجود یا عدم وجود کیست ها
• بررسی وجود تومورهای فیبروئیدی

سونوگرافی داپلر به پزشک به تشخیص و ارزیابی موارد زیر کمک می کند:

• انسداد جریان خون (مانند لخته شدن)
• تنگ شدن عروق
• تومورها و ناهنجاری های عروقی مادرزادی
• کاهش و یا قطع جریان خون به برخی اعضای بدن
• وجود کالکشن های عفونی و تخلیه آنها.
• در بعضی موارد که شخص دارای علائم التهاب آپاندیس یا پاره شدن زائده آپاندیس باشد پزشک دستور سونوگرافی شکم و لگن اورژانسی می دهند.

مزایای سونوگرافی

• بیشتر سونوگرافی ها غیر تهاجمی و امن هستند (سوزن یا تزریقی نیاز نیست).
• سونوگرافی ممکن است به صورت موقت دردآور باشد؛ اما در بیشتر موارد، بیمار دردی را احساس نمی کند.
• سونوگرافی به طور گسترده در اختیار افراد قرار می گیرد، کاربرد آن آسان است و نسبت به سایر روش های تصویرداری کم هزینه تر است.
• سونوگرافی بسیار امن است و از تابش های یونیزه شده استفاده نمی کند.
• این بررسی ها تصویر واضح و روشنی از بافت های نرم ایجاد می کند که از طریق اشعه ایکس قابل نمایش نیست.
• سونوگرافی برای تشخیص و بررسی زنان باردار نسبت به سایر روش ها ارجح تر است.
• سونوگرافی، تصاویر زمان واقعی را فراهم می کند و یک ابزار خوب برای فرایندهای کم تهاجمی همچون بیوپسی سوزنی و آسپیراسیون مایع است.

محدودیت های سونوگرافی

سونوگرافی یک ابزار تشخیصی قدرتمند و کاربردی است با این حال محدودیت های نیز به همراه دارد. امواج صوتی به خوبی از هوا یا استخوان عبور نمی کنند؛ بنابراین، سونوگرافی در عکس برداری از بخش هایی از بدن که تو خالی هستند یا بااستخوان های متراکم پوشانده شده اند (مانند مغز و ریه ها) آنچنان دقیق نیست. برای تشخیص ناهنجاری های این نواحی ممکن است پزشک شما آزمایش های دیگر مانند MRI یا سی تی اسکن تجویز نماید.

عوارض سونوگرافی

این روش تشخیصی از آنجایی که به جای تابش اشعه، از امواج صوتی استفاده می کند، کاملاً بی خطر و امن می باشد.