نارسایی حاد کلیه چیست و چه علائمی دارد؟

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

کلیه نقشی حیاتی در بدن دارد و نه تنها خون را تصفیه می کند، بلکه سطح الکترولیت را متعادل کرده، فشار خون را کنترل می کند و در کنار اینها، سبب تولید سلول های قرمز خون می شود. کلیه ها در پشت ناحیه شکمی و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. اگر به طور ناگهانی کلیه های شما توانایی خود برای حذف مواد زائد را از دست بدهد، نارسایی حاد کلیه اتفاق می افتد. وقتی کلیه های شما توانایی فیلتر کردن خود را از دست می دهند، سطوح خطرناکی از مواد زائد ممکن است تجمع پیدا کند و ترکیب شیمیایی خون شما ممکن است از تعادل خارج شود.

نارسایی حاد کلیه یا آسیب حاد کلیوی، به سرعت پیشرفت می کند که معمولاً در کمتر از چند روز این اتفاق می افتد. نارسایی حاد کلیه در بیماران بستری به ویژه افراد به شدت بیمار که نیازمند مراقبت ویژه هستند، شایع است. نارسایی حاد کلیوی می تواند کشنده باشد و نیازمند درمان جدی است. با این وجود، نارسایی حاد کلیوی می تواند برگشت پذیر باشد.

علائم نارسایی کلیه

با توجه به شدت نارسایی علائم مختلفی ایجاد میشود. گرچه گاهی اوقات هیچ کدام از این علائم وجود ندارد. علائم احتمالی عبارتند از:

• کاهش میزان ادرار
• تورم که ابتدا از پاها شروع شده و در نهایت میتواند کل بدن را متورم کند.
• تنگی نفس غیر قابل توجیه
• خواب آلودگی بیش از اندازه یا خستگی
• تهوع مداوم و گیجی
• درد یا فشار در قفسه سینه
• تشنج، کما یا بیهوشی عمیق

انواع نارسایی کلیه

اختلال در عملکرد کلیه تحت عنوان نارسایی کلیه شناخته می شود. نارسایی کلیه چند نوع طبقه بندی دارد؛ اما اگر بخواهیم نارسایی کلیه را با توجه به مدت زمان بروز و شدت عارضه تقسیم کنیم، باید دو نوع نارسایی حاد و مزمن را نام ببریم.

نارسایی حاد کلیه

در مواردی که کلیه ها به طور ناگهانی طی فاصله ی زمانی چند ساعت تا چند روز دچار مشکل می شوند و نمی توانند مواد سمی را دفع کنند نارسایی حاد کلیه ایجاد شده است. این مشکل بیشتر در کسانی که بستری هستند یا نیازمند مراقبت ویژه هستند مشاهده می شود. نارسایی حاد کلیه با بروز ناگهانی عوارض بسیار جدی و شدیدی دارد و حتی ممکن است منجر به مرگ بیمار شود. نارسایی حاد کلیوی علاوه بر کشنده بودن، امکان برگشت نیز دارد و این دو دلیل کافی است که مبتلایان به این عارضه به آن توجه جدی کنند.

نارسایی مزمن کلیه

مهم ترین علامت در این نوع نارسایی خاموش بودن آن است. افراد مبتلا به نارسایی مزمن کلیه ممکن است از سال ها پیش دچار این بیماری باشند؛ اما چون علامت خاصی ندارد یا روند بروز علائم کند است، به طور آرام و پنهانی بافت کلیه را از دست می دهند. علائم نارسایی کلیه در موارد مزمن همان نشانه های نارسایی حاد کلیه است با این تفاوت که طی مدت زمان طولانی این نشانه ها ظاهر می شوند.

عوامل ایجاد نارسایی حاد کلیه

این بیماری ها، وضعیت ها و عوامل ممکن است به کلیه های شما آسیب برسانند و منجر به نارسایی حاد کلیه شوند:

1. لخته های خونی در ورید ها و شریان ها داخل کلیه و اطراف آن
2. رسوب کلسترول که جریان خون در کلیه ها را مسدود می کند.
3. گلومرولونفریت، التهاب در فیلتر های ریز کلیه ها (گلومرول)
4. سندروم همولیتیک اورمیک، وضعیتی که منجر به تخریب زودرس گلبول های قرمز خون می شود.
5. عفونت
6. لوپوس، یک اختلال دستگاه ایمنی که منجر به گلومرولونفریت می شود.
7. داروها، نظیر برخی داروهای شیمی درمانی، آنتی بیوتیکها و رنگ های مورد استفاده در تصویربرداری
8. اسکلرودرمی، گروهی از بیماری های نادر که پوست و بافت همبند را درگیر می کنند.
9. سم ها، نظیر الکل، فلزات سنگین و کوکائین
10. تخریب بافت عضلانی (رابدومیولیز) که منجر به آسیب کلیوی ناشی از سموم حاصل از تخریب بافت عضلانی می شود.
11. تخریب سلول های توموری (سندروم تخریب تومور) که منجر به آزادسازی سمومی می شود که می توانند منجر به آسیب کلیه شوند.

تشخیص بیماری نارسایی حاد کلیه

اگر علائم و نشانه ها نشان دهند که نارسایی حاد کلیه وجود دارد، پزشک ممکن است آزمایش ها و روشهای خاصی را برای تأیید تشخیص تجویز کند که شامل موارد زیر می باشند:

اندازه گیری خروجی ادرار

اندازه گیری میزان ادرار خروجی در ۲۴ ساعت ممکن است به پزشک در تعیین علت نارسایی کلیه کمک کند.

آزمایش ادرار

تجزیه و تحلیل ادرار ممکن است ناهنجاری هایی را نشان دهد که نشان دهنده نارسایی کلیه است.

آزمایش خون

نمونه خون ممکن است افزایش سطح سریع اوره و کراتینین را که دو عامل برای اندازه گیری عملکرد کلیه است را نشان دهد.

آزمایشات تصویربرداری

آزمایشات تصویربرداری مانند سونوگرافی و سی تی اسکن ممکن است برای بررسیکلیه ها مورد استفاده قرار گیرد.

بیوپسی یا برداشتن نمونه ای از بافت کلیه برای آزمایش

در برخی موارد پزشک ممکن است بیوپسی کلیه را برای برداشتن نمونه کوچکی از بافت کلیه برای آزمایش در آزمایشگاه توصیه کند. در این روش پزشک یک سوزن را از طریق پوست وارد کلیه نموده و نمونه را خارج می کند.

درمان نارسایی حاد کلیه

درمان نارسایی حاد کلیه معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. مدت بستری در بیمارستان بستگی به علت نارسایی حاد کلیه شما دارد و اینکه کلیه های شما در چه مدت بهبود می یابند. درمان نارسایی حاد کلیه شامل شناسایی بیماری یا آسیب شدیدی است که در ابتدا به کلیه شما آسیب وارد کرده است. گزینه های درمان شما بستگی به علت نارسایی کلیه دارد.

درمان هایی که به پیشگیری از عوارض کمک می کند عبارتند از:

• راه هایی جهت متعادل ساختن میزان مایعات در خون
• داروهایی جهت متعادل ساختن میزان پتاسیم خون
• داروهایی جهت متعادل ساختن میزان کلسیم خون
• دیالیز جهت خارج ساختن مواد اضافی از خون

عوارض جانبی نارسایی حاد کلیه

عوارض احتمالی نارسایی حاد کلیه عبارتند از:

• احتباس مایعات در نارسایی حاد کلیه ممکن است منجر به ایجاد مایع در ریه ها شود که می تواند باعث تنگی نفس شود.
• درد قفسه سینه در صورت التهاب پریکارد
• ضعف عضلانی. هنگامی که مایعات بدن و الکترولیت ها از تعادل خارج شوند می تواند منجر به ضعف عضلات شود. به خصوص سطح پتاسیم در خون بسیار خطرناک است.
• آسیب دائمی کلیه. گاهی اوقات نارسایی حاد کلیه باعث از دست رفتن کارکرد کلیه می شود. افراد مبتلا به بیماری کلیوی در مرحله پایانی نیاز به دیالیز دائمی یا پیوند کلیه برای زنده ماندن پیدا میکنند.
• مرگ. نقص حاد کلیه می تواند منجر به از دست دادن عملکرد کلیه و در نهایت مرگ شود. خطر مرگ در افرادی که مشکلات کلیوی قبل از نارسایی حاد کلیه دارند، بالاتر است.