درد لگن یکی از شایع ترین مشکلات اسکلتیعضلانی است که در هر سنی می تواند رخ دهد و علل بسیار متفاوتی دارد؛ از مشکلات ساده عضلانی تا بیماری های مهم مفصلی، عصبی، عفونی و حتی اختلالات زنان و دستگاه ادراری. این درد می تواند روی راه رفتن، نشستن طولانی، خم شدن، بالا رفتن از پله ها و حتی کیفیت خواب تأثیر بگذارد.
برای اینکه بتوانید علت اصلی لگن درد را تشخیص دهید، در این مقاله به طور کامل به انواع درد لگن، علائم، علل شایع و روش های تشخیص و درمان آن می پردازیم تا ابهامی در ذهن شما باقی نماند.

آناتومی لگن

لگن (Pelvis) ساختاری استخوانیعضلانی است که وزن بدن را به اندام های تحتانی منتقل می کند و مسئول حرکت، تعادل و حمایت از اندام های داخلی است. بخش های اصلی لگن شامل موارد زیر است:

• استخوان های لگنی: ایلیوم، ایسکیوم و پوبیس که با هم حلقه لگنی را تشکیل می دهند.
• مفصل ران (Hip Joint): یک مفصل گوی و کاسه ای که از مهم ترین مفاصل بدن برای راه رفتن و حرکت است.
• عضلات: عضلات سرینی، ایلیوپسواس، همسترینگ، عضلات کف لگن و عضلات کمری که مسئول حرکت و ثبات لگن هستند.
• عصب ها: عصب سیاتیک، فمورال، اوبتوراتور و شبکه عصبی کمریخاجی که نقش مهمی در انتقال حس و حرکت دارند.

اندام های داخلی:

• در زنان: تخمدان، رحم، لوله های رحمی
• در مردان: پروستات، وزیکول سمینال
• در هر دو جنس: مثانه، روده، آپاندیس

به دلیل همین پیچیدگی، درد لگن ممکن است از عضلات، مفاصل، اعصاب یا اندام های داخلی ایجاد شود.

برای مطالعه بیشتر بخوانید: درد مزمن لگن چیست و چگونه درمان میشود؟

شایع ترین علل درد لگن

در این بخش تمام علت های مهم درد لگن را با توضیحات کامل و دقیق می خوانید. هر علت به صورت جداگانه و با شرح الگوی درد، علائم اختصاصی و دلیل ایجاد آن بررسی شده است.

۱) آرتروز لگن

آرتروز لگن یکی از شایع ترین علل درد لگن در بزرگسالان است و معمولاً در سنین بالای ۴۰ سال بروز پیدا می کند. در این بیماری، غضروف مفصل ران به تدریج فرسوده می شود و تماس مستقیم استخوان ها باعث درد و التهاب می گردد. درد آرتروز معمولاً عمقی و در ناحیه کشاله ران احساس می شود و با فعالیت هایی مثل راه رفتن طولانی، بالا رفتن از پله ها یا ایستادن تشدید می شود. از ویژگی های بارز این بیماری خشکی صبحگاهی است که پس از چند دقیقه حرکت بهتر می شود. بسیاری از بیماران هنگام خم شدن یا چرخاندن لگن احساس گیرکردگی یا صدای تق تق دارند. درد آرتروز به صورت تدریجی شروع می شود و معمولاً روند پیش رونده دارد.

۲) بورسیت لگن (التهاب بورس)

بورس ها کیسه های کوچکی هستند که بین تاندون ها و استخوان قرار می گیرند و نقش ضربه گیر دارند. التهاب این کیسه ها به خصوص در ناحیه تروکانتر بزرگ (کنار لگن) باعث درد سوزشی و تیرکشنده در قسمت بیرونی لگن می شود. این درد برخلاف آرتروز معمولاً در کنار لگن و روی برجستگی استخوان ران احساس می شود و هنگام خوابیدن روی پهلوی درگیر، بالا رفتن از پله ها یا راه رفتن طولانی بدتر می شود. بیمار در لمس قسمت خارجی لگن احساس درد شدیدی دارد و گاهی درد به طرف ران و زانو نیز انتشار پیدا می کند. علت بورسیت معمولاً استفاده بیش ازحد از عضلات لگن، ضعف عضلانی، اختلاف طول پاها یا ضربه مستقیم است.

۳) التهاب تاندون ها و آسیب عضلانی

التهاب تاندون ها (تاندینوپاتی) و آسیب های عضلانی از علل بسیار شایع درد لگن به خصوص در افراد فعال و ورزشکار هستند. بسته به اینکه کدام عضله درگیر باشد، الگوی درد نیز متفاوت است. التهاب تاندون ایلیوپسواس باعث درد در جلوی لگن می شود که هنگام بالا آوردن پا یا بلندشدن از نشستن افزایش می یابد. التهاب عضلات سرینی درد را بیشتر در پشت لگن و نزدیک باسن ایجاد می کند. آسیب عضلات اداکتور معمولاً کشاله ران را درگیر می کند و درد هنگام باز کردن پاها یا دویدن بیشتر می شود. این دردها معمولاً با فعالیت بدتر و با استراحت بهتر می شوند و ممکن است با ضعف عضلانی یا محدودیت حرکتی همراه باشند.

۴) شکستگی لگن یا مفصل ران

شکستگی در ناحیه لگن یک علت جدی و معمولاً اورژانسی است که بیشتر در سالمندان یا افراد مبتلا به پوکی استخوان رخ می دهد. درد شکستگی بسیار شدید است و بیمار معمولاً قادر به ایستادن یا راه رفتن نیست. ضربه یا زمین خوردگی مهم ترین عامل بروز آن است، اما در پوکی استخوان های شدید حتی ضربه خفیف نیز می تواند باعث شکستگی شود. پا در سمت آسیب دیده ممکن است کمی کوتاه تر یا چرخیده دیده شود و ناحیه لگن به لمس بسیار دردناک است. این درد برخلاف دردهای عضلانی یا مفصلی با کوچک ترین حرکت تشدید می شود و بدون ایجاد حادثه معمولاً رخ نمی دهد.

۵) فتق کشاله ران (اینگوینال)

فتق کشاله ران زمانی رخ می دهد که بخشی از روده یا بافت چربی از یک نقطه ضعیف در دیواره شکم بیرون زدگی پیدا کند. این فتق می تواند باعث درد مبهم، سوزشی یا کششی در ناحیه کشاله ران و جلوی لگن شود. درد اغلب هنگام بلند کردن اجسام سنگین، سرفه، عطسه یا ایستادن طولانی افزایش پیدا می کند. در بسیاری از بیماران هنگام ایستادن یا فشار آوردن، یک برجستگی کوچک در کشاله ران دیده یا لمس می شود. اگر این برجستگی گیر بیفتد (فتق خفه شده)، درد شدید و تهوع ایجاد می شود که نیازمند مراجعه فوری است.

۶) مشکلات ستون فقرات (دیسک و سیاتیک)

گاهی منشاء درد لگن خود لگن نیست بلکه از ستون فقرات نشأت می گیرد. بیرون زدگی دیسک کمری یا فشار روی عصب سیاتیک باعث درد تیرکشنده از کمر به باسن، لگن و پشت ران می شود. این درد معمولاً با نشستن طولانی، خم شدن یا بلند کردن اجسام سنگین تشدید می گردد و می تواند با بی حسی، مورمور یا ضعف پا همراه باشد. دردی که از دیسک ایجاد می شود معمولاً الگوی مشخصی دارد: از قسمت پایین کمر شروع شده و به سمت لگن و پاها امتداد می یابد. در برخی بیماران، درد لگن تنها علامت اولیه مشکل ستون فقرات است.

۷) عفونت مفصل یا استخوان

عفونت مفصل ران (سپتیک آرتریت) و عفونت استخوان لگن (استئومیلیت) از مهم ترین و خطرناک ترین علل درد لگن هستند. این درد معمولاً به صورت شدید، مداوم و غیرقابل تحمل است و با علائمی مانند تب، لرز، خستگی و ناتوانی کامل در حرکت مفصل همراه می شود. بیمار احساس می کند مفصل داغ، متورم و بسیار حساس شده است. عفونت ها باید فوراً درمان شوند زیرا در صورت تأخیر می توانند باعث تخریب دائمی مفصل شوند. عفونت های لگنی داخلی مانند بیماری التهابی لگن (PID) نیز می توانند درد لگنی ایجاد کنند که معمولاً همراه با ترشحات غیرطبیعی یا درد هنگام ادرار است.

۸) بیماری های روماتیسمی

روماتیسم مفصلی و اسپوندیلیت آنکیلوزان از بیماری هایی هستند که می توانند مفاصل لگن را درگیر کنند و معمولاً درد را به صورت دوطرفه ایجاد می کنند. ویژگی مهم این بیماری ها سفتی صبحگاهی طولانی مدت است که با حرکت بهتر و با استراحت بدتر می شود. این درد معمولاً تدریجی است و ممکن است با علائم دیگری مانند خستگی، درد سایر مفاصل یا التهاب ستون فقرات همراه باشد. در صورت عدم درمان، این بیماری ها می توانند موجب محدودیت شدید حرکتی و تغییر شکل مفصل شوند.

۹) نقرس

نقرس معمولاً با درد مفصل شست پا شناخته می شود، اما در برخی افراد می تواند مفصل ران و لگن را نیز درگیر کند. درد نقرسی ناگهانی، شدید و همراه با گرمی، قرمزی و ورم است. بیمار احساس می کند مفصل درگیر «می سوزد» یا ضربان دارد. این بیماری در اثر افزایش اسیداوریک بدن ایجاد می شود و معمولاً با مصرف غذاهای پرپروتئین، الکل یا بیماری های زمینه ای تشدید می شود.

۱۰) سندرم پیریفورمیس (گیر افتادن عصب سیاتیک)

در این بیماری عضله پیریفورمیس که در عمق باسن قرار دارد، دچار اسپاسم یا التهاب می شود و عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می دهد. نتیجه آن درد تیرکشنده از وسط باسن به سمت لگن و ران است. این درد معمولاً با نشستن طولانی یا رانندگی افزایش پیدا می کند و بیمار احساس می کند در باسن یک «گره» یا «فشار» وجود دارد. تفاوت این درد با دیسک کمر در این است که درد معمولاً از باسن شروع می شود و لزوماً درد کمری ندارد.

۱۱) التهاب اندام های داخلی لگن

گاهی علت درد لگن به ساختارهای داخلی مربوط است. التهاب مثانه (سیستیت) می تواند باعث درد در وسط لگن همراه با سوزش ادرار شود. مشکلات روده مانند کولیت یا یبوست شدید موجب درد مبهم و ممتد در قسمت پایین شکم و لگن می شوند. در زنان، التهاب رحم یا تخمدان ها باعث درد یک طرفه یا وسط لگن همراه با درد هنگام قاعدگی یا رابطه جنسی می شود. در مواردی مانند آپاندیسیت نیز درد ابتدا مبهم است اما به تدریج شدید شده و بیشتر سمت راست لگن احساس می شود.

علت درد لگن در مردان

درد لگن در مردان می تواند از ساختارهای عضلانیاسکلتی، عصبی، دستگاه تناسلیادراری یا حتی اندام های داخلی نشأت بگیرد. برخلاف تصور، بسیاری از دردهای لگنی در مردان ارتباط مستقیم با پروستات یا فتق دارند و گاهی نیز مشکلات ستون فقرات یا آسیب های ورزشی عامل اصلی بروز آن هستند. در ادامه هر کدام از علل به صورت کامل و توضیحی بررسی شده اند.

پروستاتیت یا بزرگی پروستات

پروستات ملتهب یا بزرگ شده یکی از شایع ترین دلایل درد لگن در مردان است. پروستات در پایین لگن و پشت مثانه قرار دارد و زمانی که التهاب یا عفونت پیدا می کند، فشار قابل توجهی به لگن و کف لگن وارد می کند. این درد معمولاً به صورت مبهم، عمیق و آزاردهنده در زیر شکم، وسط لگن یا ناحیه پرینه احساس می شود. مردانی که دچار پروستاتیت هستند اغلب همراه با درد لگن، علائمی مانند سوزش ادرار، تکرر ادرار، درد هنگام نشستن طولانی یا احساس سنگینی در لگن دارند. در موارد عفونی، درد می تواند ناگهانی و شدید باشد.

فتق کشاله ران (اینگوینال)

فتق کشاله ران زمانی رخ می دهد که بخشی از بافت داخلی شکم از یک نقطه ضعیف دیواره شکم بیرون زدگی پیدا می کند. این مشکل در مردان بسیار شایع تر است به دلیل مسیر عبور طناب بیضه. درد فتق معمولاً به شکل درد کششی، سوزشی یا احساس فشار در ناحیه کشاله ران و جلوی لگن ایجاد می شود و هنگام بلند کردن اجسام، سرفه یا ایستادن طولانی بدتر می شود. در بسیاری از بیماران هنگام ایستادن یک برجستگی ظریف در کشاله ران دیده یا لمس می شود که با خوابیدن کاهش می یابد. اگر این برجستگی گیر بیفتد، درد شدید و تهوع ایجاد می شود و نیاز به درمان فوری دارد.

آسیب های عضلانی و ورزشی

فعالیت های ورزشی مانند فوتبال، دویدن، بدنسازی یا حوادث ناگهانی می توانند باعث کشیدگی یا پارگی عضلات اطراف لگن شوند. شایع ترین عضلات درگیر در مردان شامل اداکتورها (کشاله ران)، همسترینگ و عضلات سرینی هستند. درد این آسیب ها معمولاً به صورت درد تیز، کششی یا ضربان دار در کشاله ران یا پشت لگن احساس می شود و هنگام دویدن، چرخش ناگهانی یا باز کردن پاها تشدید می گردد. گاهی سفتی عضلانی، ضعف یا کبودی نیز همراه درد وجود دارد.

التهاب اپیدیدیم یا مشکلات بیضه

گاهی درد لگن در مردان اصلاً منشأ عضلانی یا مفصلی ندارد، بلکه از بیضه ها به لگن انتشار پیدا می کند. التهاب اپیدیدیم یا بیضه می تواند باعث درد در بیضه و قسمت پایین لگن شود. این درد اغلب با تورم بیضه، درد هنگام لمس، و گاهی تب همراه است. مردان ممکن است ابتدا تصور کنند این درد لگنی است در حالی که منشأ اصلی آن در دستگاه تناسلی قرار دارد.

مشکلات ستون فقرات (دیسک و سیاتیک)

بیرون زدگی دیسک کمر یا فشار بر عصب سیاتیک می تواند درد لگنی در مردان ایجاد کند. درد معمولاً از کمر شروع شده و به باسن، لگن و پا تیر می کشد. این نوع درد به صورت تیرکشنده، برق آسا یا همراه با گزگز است و با نشستن طولانی یا خم شدن تشدید می شود. اگر عصب بیشتر تحت فشار باشد، بی حسی یا ضعف پا نیز ممکن است ایجاد شود.

علت درد لگن در زنان

علت درد لگن در زنان طیف بسیار گسترده تری دارد زیرا علاوه بر علل عضلانیاسکلتی، اختلالات مربوط به رحم، تخمدان ها، لوله های رحمی و سیستم تناسلی نیز در این ناحیه وجود دارند. به همین دلیل توضیح دقیق الگوی درد، زمان شروع و علائم همراه می تواند در تشخیص بسیار کمک کننده باشد.

کیست تخمدان

کیست های تخمدان بسته به اندازه، محل قرارگیری یا پیچ خوردگی ممکن است باعث درد لگنی شوند. درد کیست معمولاً در یک سمت لگن احساس می شود و ممکن است از حالت درد خفیف و مبهم تا درد ناگهانی و شدید (در صورت پارگی یا پیچ خوردگی) متغیر باشد. بسیاری از زنان درد را قبل از قاعدگی یا هنگام تخمک گذاری بیشتر احساس می کنند.

اندومتریوز

اندومتریوز یکی از مهم ترین علل درد مزمن لگن در زنان است. در این بیماری بافتی مشابه بافت داخلی رحم در خارج از آن رشد می کند و باعث التهاب و چسبندگی می شود. درد اندومتریوز معمولاً عمقی، مداوم و شدید است و پیش از قاعدگی یا حین آن بدتر می شود. بسیاری از زنان درد هنگام رابطه جنسی یا درد هنگام دفع نیز دارند.

بیماری التهابی لگن (PID)

PID یک نوع عفونت در اندام های داخلی لگن و معمولاً در اثر انتشار عفونت از واژن یا دهانه رحم ایجاد می شود. این بیماری درد شدیدی در قسمت پایین شکم و لگن ایجاد می کند که اغلب همراه با تب، ترشحات غیرطبیعی، درد هنگام نزدیکی و حساسیت لگن است. اگر درمان نشود، می تواند موجب چسبندگی لوله ها و ناباروری شود.

دردهای قاعدگی و تخمک گذاری

بسیاری از زنان در دوران قاعدگی یا هنگام تخمک گذاری درد لگنی تجربه می کنند. این دردها معمولاً به صورت انقباضی، تیرکشنده یا مبهم هستند و ممکن است به پایین کمر یا ران های داخلی انتشار پیدا کنند. شدت درد در افراد مختلف متفاوت است و معمولاً با شروع خونریزی یا پایان تخمک گذاری کاهش پیدا می کند.

بارداری و تغییرات لگنی

در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش وزن جنین، رباط های لگنی شل تر می شوند و مفصل ران و ساکروایلیاک تحت فشار بیشتری قرار می گیرند. این وضعیت باعث درد در قسمت جلو، کنار یا پشت لگن می شود. برخی زنان هنگام راه رفتن، چرخیدن در رختخواب یا بالا رفتن از پله ها درد بیشتری احساس می کنند.

افتادگی رحم یا مثانه

افتادگی رحم یا مثانه زمانی رخ می دهد که عضلات کف لگن ضعیف می شوند و اندام ها به سمت پایین حرکت می کنند. این وضعیت باعث درد و فشار در مرکز لگن، احساس سنگینی یا حتی درد هنگام رابطه جنسی می شود. برخی زنان احساس می کنند جسمی در واژن قرار دارد یا درد با ایستادن طولانی بیشتر می شود.

علائم درد لگن

• درد در کشالهران یا عمق مفصل ران: این نوع درد معمولاً به علت آرتروز، التهاب مفصل یا مشکلات عضلانی عمیق ایجاد می شود و هنگام راه رفتن، ایستادن یا چرخاندن لگن تشدید می شود.
• درد در کنار لگن یا سمت خارجی ران: معمولاً ناشی از بورسیت یا التهاب تاندون های اطراف لگن است و هنگام خوابیدن روی پهلوی درگیر شدیدتر می شود.
• درد تیرکشنده به پا یا باسن: زمانی رخ می دهد که عصب سیاتیک یا اعصاب کمری تحت فشار قرار بگیرند؛ درد ممکن است همراه با گزگز یا بی حسی باشد.
• سفتی یا کاهش دامنه حرکتی لگن: بیشتر در بیماری های مفصلی مانند آرتروز دیده می شود و حرکت لگن را محدود می کند.
• درد هنگام نشستن یا ایستادن طولانی: معمولاً در مشکلات عضلانی، التهاب کف لگن یا درگیری عصب سیاتیک بروز می کند.
• تورم، گرمی یا التهاب واضح در لگن: در مشکلات عفونی یا التهاب شدید مفصل دیده می شود و باید جدی گرفته شود.
• درد همراه با علائم ادراری یا تناسلی: مثلاً سوزش، تکرر ادرار یا ترشحات غیرطبیعی که معمولاً مرتبط با عفونت های زنان یا پروستات است.
• درد همراه با علائم گوارشی: مانند نفخ، تهوع یا درد پایین شکم که معمولاً در مشکلات روده یا التهاب اندام های داخلی لگن دیده می شود.

تشخیص علت درد لگن چگونه انجام می شود؟

تشخیص علت درد لگن فقط با یک معاینه ساده امکان پذیر نیست؛ چون منشأ این درد می تواند از مفصل ران، عضلات، استخوان ها، اعصاب، ستون فقرات، اندام های داخلی یا حتی دستگاه تناسلی باشد. به همین دلیل پزشک یک مسیر کاملاً مرحله به مرحله را دنبال می کند تا دقیق ترین علت مشخص شود و درمان اشتباه انجام نشود. روند تشخیص معمولاً شامل مراحل زیر است:

• شرح حال دقیق: محل درد، نوع درد، مدت، عوامل تشدیدکننده و علائم همراه بررسی می شود.
• معاینه فیزیکی لگن: دامنه حرکت، نقاط حساس و الگوی درد مشخص می گردد.
• تصویربرداری: X-Ray برای آرتروز و شکستگی، MRI برای عضلات و تاندون ها، سونوگرافی برای بورسیت و فتق.
• آزمایش خون: برای تشخیص عفونت، التهاب شدید یا روماتیسم.
• ارزیابی اندام های داخلی: در صورت شک به مشکلات زنان، پروستات، مثانه یا دستگاه گوارش انجام می شود.

چه زمانی برای تشخیص علت درد لگن به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر موارد زیر را دارید، مراجعه فوری توصیه می شود:

🔸 درد شدید و ناگهانی
🔸 ناتوانی در ایستادن یا راه رفتن
🔸 تب و لرز
🔸 درد پس از زمین خوردگی
🔸 درد مداوم بیش از دو هفته
🔸 درد همراه با بی حسی یا تیرکشیدن پا
🔸 درد در بارداری

برای مطالعه بیشتر بخوانید: درمان درد لگن

درمان درد لگن

روش های درمان شامل:

• داروهای ضدالتهاب
• فیزیوتراپی
• تزریق های تخصصی از جمله پی آر پی لگن (انکر کاملاً طبیعی)
• تمرینات تقویتی
• گرماسرما درمانی
• در موارد شدید: جراحی تعویض مفصل ران

آمپول برای درد لگن

آمپول های ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs):
مانند دیکلوفناک یا کتورولاک که برای کاهش درد و التهاب مفیدند و اثر سریع دارند.
تزریق کورتیکواستروئید داخل مفصل:
برای بیمارانی که التهاب شدید مفصل یا بورس دارند بسیار موثر است و می تواند چند ماه درد را کاهش دهد.
تزریق بی حسی موضعی:
معمولاً برای بلوک عصبی یا تسکین درد های عصبی به کار می رود و اثر کوتاه مدت اما فوری دارد.
تزریق اپیوئیدی (در موارد خاص):
برای دردهای بسیار شدید و فقط تحت نظر پزشک متخصص استفاده می شود.

سوالات متداول در مورد علت درد لگن

آیا درد لگن همیشه از مفصل ران است؟

خیر. ممکن است منشاء عضلانی، عصبی، زنانگی، گوارشی یا کمری داشته باشد.

آیا درد لگن می تواند به پا تیر بکشد؟

بله؛ در مشکلات عصبی مانند سیاتیک.

آیا درد لگن نشانه آرتروز است؟

یکی از علل مهم است اما تنها علت نیست.

نسخه اصلی مطلب آشنایی با علل و علائم انواع لگن درد و روش تشخیص آنها را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---