انواع سونوگرافی در دوران حاملگی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

سونوگرافی ابزاری است که در دوران بارداری برای تعیین سلامت جنین، رشد طبیعی و تاریخ تخمینی تولد استفاده می شود. در اوایل بارداری می توان برای تایید بارداری و چنانچه مادر از اولین روز آخرین قاعدگی خود اطمینان نداشته باشد، برای تعیین سن تولد از این ابزار کمک گرفت.

انواع سونوگرافی در دوران حاملگی

معمولا مادران از قبل حامگی آزمایش چکاپ کامل انجام داده اند و پرونده پزشکی شان کامل وجود دارند که این آزمایش پزشکی، به تشخیص بهتر دکتر کمک می کند. در ادامه انواع سونوگرافی ها را به شما معرفی می کنیم.

• سونوگرافی پایه
• سونوگرافی استخوان بینی
• سونوگرافی چهار بعدی
• سونوگرافی کالر داپلر

سونوگرافی شکمی یا ابدومینال در بارداری

این سونوگرافی بر روی شکم انجام می‎شود. این نوع سونوگرافی رایج‎ترین نوع سنوگرافی در دوران بارداری است. پزشک متخصص در حین انجام سونوگرافی برای اینکه تصاویر بهتر و واضح تر دیده شوند، از ژل مخصوص سونوگرافی استفاده می کند. این ژل مخصوص بر روی پوست شکم می مالد. در سه ماه اول بارداری برای انجام سونوگرافی شکمی باید مثانه شما پر باشد. بعد از ۳ ماهگی به دلیل آن که مایع اطراف جنین وجود دارد، باید با مثانه خالی سونوگرافی انجام شود. این نکته را در نظر بگیرید انجام سونوگرافی جنین و محتویات ساک بارداری تا قبل از هفته هفتم قابل شناسایی نیست. به همین دلیل از هفته ۵ تا هفته ۷ بهتر است سونوگرافی به صورت واژینال انجام شود تا از باردار بودن و نبودن خود به طور کامل مطلع شوید.

سونوگرافی واژینال

سونوگرافی ترانس واژینال با مثانه خالی انجام می‎شود. این نوع روش سونوگراف پروپ سونوگرافی دارای قطر ۲ سانتی متری استریال است که با پوششی یکبار مصرف، پوشیده می‎شود.در این حالت هم همانند سونوگرافی شکمی برای آن که تصاویر از وضوح کامل برخوردار شوند، پزشک مربوطه از ژل سونوگرافی استفاده می کند. این ژل سونو گرافی را بر روی انتهای پروپ می زنند. پروپ از دهانه ی سرویکس فاصله ی بسیاری دارد، به همین دلیل هیچ گونه آسیبی به جنین نمی زند، به همین دلیل است که می گویند عوارض ژل سونوگرافی ناچیز است.

اگر مادران خونریزی دارند، این نوع سونوگرفی هیچ مشکلی ایجاد نمی کند و خونریزی را تشدید نمی کند. از آن جا آزمایش سونوگرافی واژینال دقیق‎تر است، معمولا پزشک در ماه های ۵ و ۶ بارداری تا انتهای دوران بارداری این نوع آزمایش را تجویز می کنند.

سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی

نوع دیگری از سونوگرافی ها، سونوگرافی های سه بعدی در بارداری و سونوگرافی چهار بعدی در بارداری است که در این نوع سونوگرافی از حالت های جنین فیلم برداری می شود و قطعات تصویر بر روی یکدیگر منطبق قرار می گیرند. تمامی حرکات جنین در فیلم قابل مشاهده است. این نوع سونوگرافی به دلیل آن که بسیار واضح و شفاف است، اطلاعات دقیقی را ضبط می کند و به تشخیص پزشک کمک می کند.

در سونوگرافی سه بعدی تنها ظاهر جنین قابل مشاهده است که پزشکان انجام این نوع سونوگرافی را پیشنهاد نمی دهند. تنها در یک حالت پزشک به انجام این آزمایش توصیه می کند، آن هم زمانی است که پزشک می خواهد بررسی کند که جنین شما ناهنجاری های جسمی دارد یا خیر. در واقع زمانی که پزشک به داشتن ناهنجاری های جنینی شک می کند، برای تشخیص کامل انجام این سونوگرافی را تجویز می کند. برخی معتقدند که انجام متعدد این سونوگرافی مشکلات و خطراتی به دنبال دارد، ولی هنوز سند علمی و ثبت شده ای وجود ندارد، اما بهتر است رعایت کنید.

سونوگرافی داپلر

سونوگرافی داپلر یا داپلر رنگی و کالر داپلر از طریق امواج صوتی با فرکانس بالا انجام می‎شود. یکی از کاربردهای مهم این نوع آزمایش این است که وضعیت خون رسانی اعضای مختلف جنین را مورد بررسی قرار می دهد. معمولا پزشکان، زمانی که اختلالی در جنین مشاهده کنند، انجام این سنوگرافی را تجویز می کنند. از مهم ترین اختلالات می توان به اختلاف سن جنین با سنی که در سنوگرافی اخیر مشاهده شده، نام برد. در این حالت زمان آخرین قاعدگی مادر محاسبه می شود و سن مورد انتظار را با سن جنین مقایسه می کنند.

یکی دیگر از نکات مهم، عدم رشد جنین است. با بررسی نحوه ی خون رسانی به جنین توسط پزشک، کاملا مشخص می شود که رشد جنین در چه مرحله ای قرار دارد و برای بهبودی و رفع این مشکل به چه درمان هایی نیاز است.

نقش سونوگرافی در ارزیابی سلامت جنین

هدف اصلی انجام انواع سونوگرافی در دوران بارداری، بررسی سلامت جنین و وضعیت رشد جنین زیر نظر پزشک است. پزشک متخصص با انجام سنوگرافی اگر علائم هشداردهنده ای در جنین یا مادر وجود داشته باشد، به سرعت برطرف می کند و از بروز مشکلات حاد پیشگیری شود. در حالت عادی در دوران بارداری در چهار مرحله سونوگرافی انجام می‎شود.

1. مرحله ی اول: در انتهای ماه دوم بارداری برای تایید نهایی بارداری و بررسی سلامت قلب جنین و ضربان قلب او.
2. مرحله ی دوم: در انتهای ماه سوم بارداری برای ارزیابی میزان پیشرفت بارداری و آزمایش غربالگری قبل از تولد در سه ماه اول بارداری.
3. مرحله ی سوم: پزشک متخصص در ماه پنجم بارداری برای بررسی میزان رشد جنین و غربالگری دوم، سونوگرافی آنومالی اسکن را تجویز می کند.
4. مرحله ی چهارم: برای تشخیص بیماری دیررس، بررسی وزن جنین و مقدار مایع آمنیوتیک در ماه هفتم بارداری پزشک انجام سنوگرافی را تجویز می کند.

جدا از ۴ مرحله ی مهم، در اثر شرایط مختلف ممکن است، پزشک سنوگرافی های دیگری را هم تجویز کند تا به طور دقیق، وضعیت جنین و مادر را بررسی کند و در صورت وجود مشکل، درمان های لازم انجام شود. هم چنین برخی پزشکان لازم می دانند که سنوگرافی در ماه آخر بارداری انجام شود، برای آن که وضعیت جنین و محل قرارگیری آن تعیین شود و زمان مناسب برای زایمان مشخص شود.