تشخیص عفونت رحم با سونوگرافی

دکتر غلامرضا سیف [ متخصص رادیولوژی و سونوگرافی ]آدرس وب سایت : www.drseif-radiology.ir
آدرس مطب : تهران ، یوسف آباد ، خیابان فتحی شقاقی ، بین چهلستون و بیستون ، راديولوژي و سونوگرافي شقایق تلفن مطب : 88553155 - 021

بیماری التهابی لگن (PID) یا همان عفونت رحم ، لوله‌ های رحمی و یا تخمدان‌ها باعث از هم گسیختگی و تخریب بافت‌ های نزدیک به هم می‌ شود. این بیماری مخفی توسط ویروس‌ها، قارچ‌ ها، انگل‌ ها و اغلب عفونت‌ های باکتریایی به وجود می‌ آید که از قسمت‌ های تحتانی به رحم و لوله‌ های رحمی صعود می‌ کند. البته راه‌ های دیگری نیز برای انتقال بیماری مانند ابتلا به عفونت پس از زایمان یا بعد از سقط جنین، انتقال بیماری از طریق خون و ‎.‎.‎. وجود دارد.

عفونت رحم و سایر اجزای دستگاه تناسلی، یکی از بیماری‌ های شایع در زنان است. این عفونت‌ها معمولاً خطر جدی برای فرد ندارند و در صورت تشخیص به موقع و انجام اقدامات درمانی مناسب برطرف می‌ شوند. به منظور تشخیص این عارضه در کنار معاینات تشخیصی توسط پزشک، از سونوگرافی رحم استفاده می‌ شود.

سونوگرافی رحم

این آزمایش با استفاده از امواج صوتی دستگاه سونوگرافی انجام می‌ شود و هرگونه ناهنجاری را در بافت رحم و سایر اندام‌های تناسلی تشخیص می‌ دهد. سونوگرافی رحم ممکن است با استفاده از یکی یا هر دو روش انجام شود:

1. از طریق شکم (Transabdominal) : به این صورت که یک مبدل روی شکم که به ژل آغشته شده، قرار می‌ گیرد.
2. واژینال : مبدل وارد واژن خانم می‌ شود.

انتخاب روش سونوگرافی بستگی به علت انجام سونوگرافی دارد. فقط یک روش ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، یا ممکن است هر دو روش برای تهیه اطلاعات مورد نیاز برای تشخیص یا درمان مورد نیاز باشد. سایر روش‌ های مرتبط که ممکن است برای ارزیابی مشکلات لگن استفاده شود شامل هیستروسکوپی، کولپوسکوپی، پاپ اسمیر و لاپاروسکوپی است.

پاپ اسمیر نیز یک آزمایش مهم است که می‌تواند تغییرات سلول‌ های دهانه رحم را مشخص کند. به‌ این‌ ترتیب سرطان رحم زودتر شناخته‌ شده و درمان اثر گذارتر خواهد بود. این روش از طریق جمع‌ آوری سلول‌ های دهانه رحم و آزمایش آن انجام می‌شود. تصویربرداری با سونوگرافی یک آزمایش پزشکی غیر تهاجمی است که به پزشکان در تشخیص و درمان شرایط پزشکی کمک می‌ کند.

سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژینال نوعی از سونوگرافی لگن است که پزشک پروب را وارد واژن می‌ کند و به بررسی اندام‌ های تولید مثل زنانه شامل رحم، لوله ‎های فالوپ، تخمدان ‎ها ، گردن رحم می ‎پردازد. برخلاف سونوگرافی رایج شکم و لگن که پروب دستگاه روی بدن قرار می ‎گیرد، در این نوع تصویربرداری پزشک و یا اپراتور، پروب دستگاه را حدود 5 الی 8 سانتی‌ متر وارد کانال واژن می ‎کند.

علائم عفونت رحم

علائم عفونت رحم می‌توانند در بسیاری از موارد بسیار ملایم و خفیف باشند و به‌ سختی شناسایی شوند. برخی از زنان حتی متوجه وجود این علائم در بدن خود نمی‌شوند. به طور کلی علائم عفونت رحم عبارت‌ اند از:

1. دردهای شدید یا خفیف در ناحیه شکم و لگن
2. خروج غیرطبیعی ترشحات واژینال که معمولاً رنگ و بوی نامطبوعی دارند.
3. خونریزی‌ های غیرطبیعی رحمی بخصوص در حین رابطه جنسی یا در بین چرخه‌ های قاعدگی
4. احساس درد در هنگام رابطه جنسی
5. تب و لرز
6. مشکل و گاهی احساس درد در هنگام دفع ادرار

عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری عفونت رحم

اگر شما مبتلا به سوزاک یا کلامیدیا باشید، در خطر ابتلا به بیماری عفونت رحم هستید. با این وجود بدون اینکه به بیماری‌های مقاربت جنسی مبتلا شده باشید نیز احتمال دارد به عفونت لگن مبتلا شوید. دیگر عواملی که می‌توانند موجب بیماری التهاب لگن شوند شامل موارد زیر هستند:

• داشتن رابطه جنسی در خانم های کم سن
• تعدد شرکای جنسی و روابط بدون مراقبت
• استفاده از IUD برای پیشگیری از بارداری
• استفاده از دوش واژینال
• سابقه ابتلا به بیماری عفونت لگن

انواع عفونت رحم

• عفونت قارچی واژن (واژینوز باکتریال):ترشحاتی بدبو، خاکستری-سفید در فرد ایجاد می‌شود. ترشحاتی که معمولاً بوی ماهی می‌دهند و بعد از رابطه جنسی مشهود هستند.
• عفونت قارچی:علامت اصلی این عفونت، خارش است. ممکن است نوعی ترشح غلیظ سفید هم در فرد به‌وجود بیاید.
• تریکومونیازیس:این عفونت هم باعث ایجاد ترشحاتی سبز-زرد می‌شود که شبیه کف هستند.

درمان واژینوز باکتریال:

برای درمان این نوع از عفونت پزشکان مقدار معینی قرص یا کرم تجویز می‌کنند که باید براساس نسخه و آزمایشی که روی فرد انجام شده باشد.قرص مترونیدازول ،فلاژیل، ژل مترونیدازول و پماد کلیندامایسین از جمله این داروها هستند.

درمان عفونت قارچی واژن:

داروهای مختلف ضد قارچی واژن برای درمان عفونت مخمر در دسترس است. پماد، قرص یا شیاف‌ های ضد قارچی (بوتوکونازول، میکونازول، کلوتریمازول و تیوکونازول) جهت درمان این عفونت تجویز می‌شود.

درمان تریکومونیازیس:

احتمالاً پزشک برای درمان این نوع عفونت قرص مترونیدازول (فلاژیل) یا تینیدازول (تینداماکس) تجویز می‌کند.

آمادگی‌ های لازم پیش از انجام سونوگرافی رحم

1) در ابتدا همیشه قبل از انجام سونوگرافی رحم و هرگونه سونوگرافی دیگر، پزشک خود را از سابقه عمل‌های جراحی خود مطلع نمایید.

2) آب زیاد بنوشید تا مثانه‌تان پر باشد؛ زیرا مثانه پر مانند یک ذره‌بین عمل کرده و موجب شفافیت تصویر می‌شود. علاوه ‌براین مثانه‌ی پر، گازهای روده را که مزاحم سونوگرافی هستند به بالا رانده و آنها را از صحنه تصویربرداری دور می‌سازد. برای پر کردن مثانه نوشیدن آب، آبمیوه، چای و دیگر نوشیدنی‌ها کافی است و نیازی به مصرف داروهای مدر (داروهای ادرار آور)‌ نیست.

3) برای سونوگرافی از زنان باردار تا هفته دوازدهم بارداری، مثانه باید به طور کامل پر باشد؛ ولی برای ماه‌های بالاتر نیازی به این موضوع نیست.

4) برای انجام سونوگرافی واژینال ، مثانه نیمه پر کافی است؛ زیرا در این حالت مثانه‌ی پر ایجاد مزاحمت می‌کند؛ بنابراین در مواردی که قرار است سونوگرافی از روی شکم انجام گیرد، باید ابتدا با مثانه پر به آزمایشگاه مراجعه نمایید. پس از آن مقداری از ادرار داخل مثانه در صورت لزوم تخلیه شده و سونوگرافی داخل واژن انجام می‌گیرد.

5) سونوگرافی باید از روی پوست و با ژل مناسب انجام شود. در صورتی که موی زیادی در محل انجام سونوگرافی وجود داشته باشد باید قبل از انجام سونوگرافی نسبت به تراشیدن آن اقدام نمایید. (وجود موی اندک در ناحیه سونوگرافی مزاحمتی ایجاد نمی‌کند.)

6) در صورت وجود زخم باز، سونوگرافی انجام نمی‌گیرد؛ زیرا ژل سونوگرافی موجب تحریک زخم یا آلودگی بیشتر آن می‌شود.

سونوگرافی رحم می‌تواند برای تشخیص و کمک به درمان اختلالات زیر استفاده شود :

• اختلال در ساختمان آناتومیک رحم
• تومورهای فیبروئید، توده ها، کیست‌ها و سایر انواع توده‌ها و سایر انواع تومورها در پلوریس
• وجود و محل IUD
• وجود عفونت‌ها و اختلالات التهابی داخل لگن (PID)

عوارض جانبی سونوگرافی واژن و سونوگرافی رحم

سونوگرافی واژن و سونوگرافی رحم هیچ خطری ندارند؛ زیرا در انجام آن‌ها از اشعه استفاده نمی‌شود. سونوگرافی رحم درد ندارد؛ اما به دلیل اینکه برای انجام آن لازم است مثانه‌تان پر باشد ممکن است هنگام حرکت مبدل بر روی شکم خود کمی احساس ناراحتی کنید. همچنین ممکن است برای سونوگرافی واژن در هنگام قرار دادن مبدل در واژن، کمی احساس ناراحتی کنید. از سوی دیگر، برخی افراد ممکن است به پوشش لاتکس مبدل سونوگرافی واژن حساسیت داشته باشند. همچنین انجام سونوگرافی از طریق واژن در هنگام بارداری زنان کاملاً بی‌خطر است و این روش هیچ خطری برای جنین ندارد.