تشخیص توده با ماموگرافی

دکتر محمد اعظمی [ متخصص رادیولوژِی ]آدرس وب سایت : www.radiologymarkazi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شمس ابادی، روبروی عیسی بن مریم، ساختمان صبا تلفن مطب : 32202762 - 031

یکی از بیماری هایی که امروزه گریبان گیر خانم ها می شود سرطان سینه می باشد. با افزایش سن، احتمال مبتلا شدن به این بیماری افزایش پیدا می کند، لذا مراقبت ها و پیشگیری های لازم بعد از ورود به سن میانسالی اهمیت بیشتری پیدا می کند. ماموگرافی مجموعه ای از تصاویر رادیوگرافی اشعه ایکس به شکل دو بعدی و سیاه و سفید است. با انجام ماموگرافی در بافت پستان می توان تمامی ناهنجاری ها را بررسی کرد و یا حتی کوچکترین توده ای دیده خواهد شد. لمس کردن توده ها و آگاهی از وجود آنها در صورتی که به اندازه بزرگ رسیده باشند امکان پذیر می باشد.

مزایای ماموگرافی

ماموگرافی فوایدی دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ماموگرافی غربالگری خطر مرگ ناشی از ابتلا به سرطان پستان را کاهش می ‎دهد. این روش سنجشی برای شناسایی تمامی سرطان‎های پستان از قبیل سرطان های مهاجم مجاری و کانال‎های پستان کاربرد دارد.
• ماموگرافی غربالگری به پزشک در تشخیص تومور های کوچک کمک می کند. زمانی که سرطان‎ها کوچک و محدود هستند زنان شانس بیشتری برای درمان دارند.
• استفاده از ماموگرافی غربالگری احتمال تشخیص رشد غیرطبیعی بافت‎ها را در مجرا های شیری پستان که به آنها کارسینومای مجرا های شیری می گویند، افزایش می ‎دهد.
• هیچ اثری از اشعه ایکس بعد از اتمام ماموگرافی در بدن بیمار باقی نمی ماند. لازم به ذکر است پزشکان معتقدند اشعه ایکس هیچ عارضه جانبی در محدوده تشخیصی برای ماموگرافی در پی ندارد.

آمادگی جهت انجام ماموگرافی

بهتر است پزشک را از وجود هرگونه جراحی که در گذشته انجام شده و یا مصرف هورمون و یا سابقه وجود سرطان سینه در خانواده خود آگاه کنید؛ اما در کل هیچ آمادگی خاصی پیش از انجام ماموگرافی نیاز نیست و برای شخص هیچ محدودیت غذایی وجود ندارد. بهتر است در روزهای نزدیک به دوران عادت ماهانه و یا حتی روزهای خونریزی ماموگرافی انجام نشود.

ماموگرافی چیست و چگونه انجام میشود؟

این آزمایش معمولاً به صورت ایستاده انجام می شود. تکنسین، پستان شما را بر روی یک صفحه قرار می دهد. در حین آزمایش هر کدام از سینه ها بین دو صفحه قرار می گیرد. این عمل باعث مسطح و یکنواخت شدن پستان ها شده تا بتوان تصاویر واضحی را از بافت پستان با حداقل دور اشعه تهیه نمود. فشرده شدن سینه بین دو صفحه ممکن است کمی موجب ناراحتی به مدت چند دقیقه برای فرد ایجاد کند. صفحه متحرک بالایی با نزدیک شدن به صفحه ثابت پایین موجب فشرده شدن بافت سینه خواهد شد. سپس دستگاه شروع به گرفتن تصویر می نماید. این روش برای سینه دیگر نیز تکرار می شود و از شخص تقاضا می شود تا مشابه روش قبل عمل نماید. صفحه دستگاه ماموگرافی برای گرفتن تصاویر اشعه ایکس از زاویه دیگر باید بچرخد تا عکس دیگری از زاویه مخالف گرفته شود. با این عکس دو تصویر از دو زاویه پستان حاصل خواهد شد.

تفسیر جواب ماموگرافی

پس از انجام تصویربرداری، در صورت امکان آن را با نتایج قبلی مقایسه می کند تا هرگونه تغییر در بافت پستان ها را بهتر شناسایی کند. برای مقایسه تغییرات پستانی، رادیولوژیست موارد زیر را در تصاویر ماموگرافی پستان مشاهده می کند:

• تجمع کلسیم در داکت های شیری (کلسیفیکیشن): کلسیفیکاسیون در تصاویر ماموگرافی به شکل نقطه های ریز سفید رنگ مشاهده می شود. این پدیده ممکن است خوش خیم باشد و یا بر اثر سرطان ایجاد شده باشد یا زمینه ساز ایجاد سلول های سرطانی باشد. به طور کلی دو دسته کلسیفیکیشن وجود دارد: ماکروکلسیفیکاسیون و میکروکلسیفیکاسیون.
• توده های پستانی: توده ناحیه ای متراکم از بافت سینه با شکل و لبه های متمایز از سایر قسمت های بافت پستان است. توده ها می توانند سرطانی یا غیر سرطانی باشند. توده های غیر سرطانی عبارتند از کیست ها و فیبروآدنوم. کیست ها، کیسه های پر از مایع هستند که در تصاویر درون آنها خالی نمایش داده می شوند. کیسه های ساده با دیواره های نازک سرطانی نیستند و نیازی به انجام نمونه برداری پستان برای تشخیص سرطانی یا غیر سرطانی بودن آنها نیست. در صورتی که یک کیست مرزهای مشخصی نداشته باشد یا دیواره ضخیمی داشته باشد، انجام آزمایشهای تکمیلی مانند نمونه برداری پستان ضروری است.
• میزان تراکم پستان

چه زمانی برای ماموگرافی مناسب است؟

زنانی که در معرض ریسک سرطان سینه قرار دارند. بسیاری از زنان ماموگرافی را در سن 40 سالگی انجام می دهند و هر سال یا دو سال یک بار تکرار می کنند. انجمن های تخصصی مختلف توصیه های مختلفی ارائه می دهند. انجمن سرطان آمریکا برای زنانی که در معرض ریسک متوسط سرطان سینه قرار دارند توصیه می کند ماموگرافی غربالگری را هر سال از سن 45 سالگی تا 54 سالگی انجام دهند و پس از آن هر دو سال یک بار آن را تکرار کنند. نیروی عملکردی خدماتی پیشگیرانه آمریکا توصیه می کند زنان تست ماموگرافی غربالگری را هر دو سال یک بار از سن 50 سالگی تا 74 سالگی شروع کنند. هرچند، این گروهها با هم توافق دارند که زنان می توانند از سن 40 سالگی ماموگرافی غربالگری را انجام دهند.

زنانی که در معرض ریسک بالای سرطان سینه قرار دارند. زنانی که در معرض ریسک بالای سرطان سینه قرار دارند از انجام تست ماموگرافی غربالگری پیش از سن 40 سالگی سود می برند. با پزشک خود درباره ارزیابی جداگانه ریسک سرطان سینه صحبت کنید. عوامل ریسک شامل سابقه سرطان سینه در خانواده یا سابقه عارضه های پیش سرطانی سینه سبب می شوند پزشک شما پیشنهاد تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) همراه با ماموگرافی بدهد.

هزینه ماموگرافی

هزینه ماموگرافی براساس تعرفه وزارت بهداشت بخش خصوصی محاسبه می شود. هزینه انجام این تصویربرداری به عواملی چون یک طرفه بودن یا دو طرفه بودن و میزان بزرگنمایی بستگی دارد. نوع روش ماموگرافی نیز می تواند قیمت ماموگرافی را تغییر دهد. به عنوان مثال بسیاری از مراکز رادیولوژی از ماموگرام های آنالوگ استفاده می کنند. اساس کار این دستگاه ها به این صورت است که تصاویر بر روی فیلم چاپ می شود. هزینه ماموگرافی آنالوگ معمولاً کمتر از ماموگرافی دیجیتال است.

عوارض ماموگرافی

ماموگرافی، بافت پستان ها را با مقادیر اندکی از پرتوهای رادیواکتیو مواجه می سازد؛ اما معمولاً فواید این تکنیک تصویربرداری بیشتر از مضرات آن است. با این حال توصیه می شود اگر باردار هستید، حتماً این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید تا در خصوص گزینه های جایگزین تصمیم گیری شود. انجام ماموگرافی های مکرر و دوره ای در افراد بارداری که در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان پستان هستند توصیه نمی شود.