آیا بزرگی خوش خیم پروستات می تواند به سرطان تبدیل شود؟

دکتر امیر بهنام فر [ فلوشیپ جراحی سرطان های دستگاه ادراری و تناسلی ]آدرس وب سایت : www.doctorbehnamfar.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان شیخ مفید ، بین چهارراه دهش و رکن الملک تلفن مطب : 36631677 - 031

پروستات غده ای است که تنها در بدن آقایان وجود دارد و وظیفه ی آن، افزایش مایع منی و تنظیم ph مایع منی جهت بالا رفتن شانس بارداری است. این غده، در زیر مثانه و در جلوی مجرای مقعد قرار گرفته است. پروستات بزرگ در مردان با سنین بالا، یک بیماری بسیار شایع است، به طوری که نیمی از مردان بالای ۵۰ سال دچار این عارضه می شوند. غده ی پروستات در حالت عادی چیزی حدود ۲۰ گرم وزن دارد؛ اما در صورت بروز عارضه ی پروستات بزرگ، این غده ممکن است تا ۲۰۰ گرم هم بزرگ شود.

البته میزان بزرگ شدن پروستات در هر فرد متفاوت خواهد بود و گاهی میزان بزرگ شدن پروستات، در حد اندازه ی میکرو باقی می ماند. پروستات بزرگ نشانه ی رشد سلولی بیش از اندازه ی غده ی پروستات است. درمان بزرگی پروستات در افراد مختلف بر حسب سن، وضعیت سلامت بدنی، شدت علائم و سایز پروستات متفاوت می باشد. احتمال بزرگ شدگی خوش خیم پروستات به سرطان وجود ندارد؛ زیرا BPH یک مشکل جداگانه است. به علاوه ابتلا به مشکل بزرگ شدن پروستات به این معنا نیست که شما به سرطان مبتلا شده اید و یا در آینده حتماً درگیر سرطان پروستات خواهید شد.

علل بزرگی خوش خیم پروستات

بزرگ شدن پروستات یک وضعیت طبیعی افزایش سن محسوب می شود. اگرچه علت دقیق آن ناشناخته است، اما تغییرات در هورمونهای جنسی مردانه که با افزایش سن ایجاد می شود ممکن است یک عامل باشد. هرگونه سابقه خانوادگی مشکلات پروستات یا هرگونه اختلال در بیضه ها ممکن است خطر ابتلا به بزرگی پروستات را افزایش دهد. مردانی که بیضه های خود را در سنین پایین برداشته اند دچار بزرگی پروستات نمی شوند.

علائم بزرگی خوش خیم پروستات

علائم بزرگ شدن پروستات اغلب در ابتدا بسیار خفیف هستند؛ اما در صورت عدم درمان جدی تر می شوند. علائم شایع عبارتند از:

• تخلیه ناقص مثانه
• ادرار مکرر شبانه که نیاز به ادرار کردن دو یا چند بار در شب است.
• چکه کردن و قطره قطره آمدن در انتهای جریان ادراری شما
• بی اختیاری ادرار یا نشت ادرار
• فشار هنگام ادرار کردن
• جریان ادراری ضعیف
• میل ناگهانی به ادرار کردن (ادرار اضطراری)
• کند شدن یا تأخیر در جریان ادرار
• ادرار دردناک
• وجود خون در ادرار یا هماچوری

عوارض بزرگی خوش خیم پروستات

این مشکل در صورت عدم درمان میتواند باعث ایجاد سنگ مثانه. عفونت های ادراری و بیضه و در بعضی اوقات نارسایی کلیه شود.

تشخیص بزرگ شدن پروستات

پزشک معمولاً با انجام یک معاینه فیزیکی و پرسیدن سابقه پزشکی شما، وضعیت را بررسی می کند. معاینه فیزیکی شامل معاینه رکتوم است که به پزشک اجازه می دهد اندازه و شکل پروستات شما را تخمین بزند. سایر آزمایشات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش ادرار: ادرار از نظر خون و باکتری بررسی می شود.
• تست یورودینامیک: در این آزمایش، مثانه شما از طریق یک کاتتر با مایع پر می شود تا فشار مثانه شما در هنگام ادرار اندازه گیری شود.
• آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آزمایش خون، سرطان پروستات را بررسی می کند.
• باقیمانده ادراری: با این کار میزان ادرار باقی مانده در مثانه پس از دفع ادرار بررسی می شود.
• سیستوسکوپی : در اینجا، مجرای ادرار و مثانه شما با یک دوربین کوچک نورانی که در مجرای ادرار شما قرار می گیرد، آزمایش می شود.

همچنین پزشک ممکن است در مورد داروهایی که مصرف می کنید و می توانند بر سیستم ادراری شما تأثیر بگذارند، سؤال کند. سوالاتی از قبیل:

• داروهای ضد افسردگی
• دیورتیک ها
• آنتی هیستامین ها
• آرام بخش ها

درمان بزرگی پروستات

درمان های متعددی برای درمان بزرگی پروستات اعم از داروها، روش های کمتر تهاجمی و روش های جراحی استفاده می شوند. درمان بزرگی پروستات در افراد مختلف بر حسب سن، وضعیت سلامت بدنی، شدت علائم و سایز پروستات متفاوت می باشد.

• درمان دارویی
• تغییر در سبک زندگی: نوشیدن کمتر مایعات طی روز و به خصوص پیش از خواب، پرهیز از مصرف الکل و کافئین (ادرارآور) و پرهیز از مصرف آنتی هیستامین ها و ضد احتقان ها (احتباس ادراری) اگرچه که نقشی در کاهش سایز پروستات ندارند؛ ولی در کنترل علائم کمک کننده می باشند.
• آلفا بلاکرها: این داروها با ریلکس کردن عضلات گردن مثانه و فیبرهای عضلانی در برقراری جریان ادرار کمک کننده می باشند. از جمله شناخته شده ترین آلفا بلاکرها می توان به تامسولوسین اشاره نمود. انزال رتروگراد یا معکوس و احساس سبکی سر از جمله عوارض این دسته از داروها می باشند.
• مهارکننده های ۵ آلفا ردوکتاز: این داروها با مهار هورمون های دخیل در رشد پروستات، منجر به کاهش سایز پروستات می شوند. فیناستراید یکی از معروف ترین داروهای این گروه می باشد و ممکن است منجر به انزال معکوس گردد. حداقل ۶ ماه زمان جهت شروع اثر این داروها برای درمان بزرگی پروستات لازم می باشد.
• مهارکننده های فسفو دی استراز: این داروها با ریلکس کردن عضلات مجاری ادراری تحتانی، در بهبود قدرت جریان ادرار نقش دارند. ازجمله معروف ترین داروهای این دسته می توان به سیلدنافیل اشاره نمود.
• آنتی کولینرژیک: ممکن است در بیمارانی که علائم سیستم ادراری تحتانی دارند؛ ولی احتباس ادراری ندارند، جهت درمان بزرگی پروستات استفاده گردند. گاهی ممکن است از دو یا چند دارو و به صورت ترکیبی جهت درمان بزرگی پروستات استفاده گردد.
• درمان جراحی

روش های جراحی مختلفی (کمتر تهاجمی تا بسیار تهاجمی) ممکن است برای درمان بزرگی پروستات مورد استفاده قرار داده شوند. از جمله روش های درمان جراحی بزرگی پروستات، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. تراشیدن پروستات از راه مجرای ادرار (TURP): جراح در این روش با ایجاد بریدگی کوچکی بر روی پروستات در محل نزدیکی مثانه به بهبود برقراری جریان ادرار از طریق پیشابراه کمک می کند. اغلب افراد پس از انجام جراحی و در همان روز ترخیص می شوند.
2. برش پروستات از طریق پیشابراه (TUIP): این عمل جراحی شامل ایجاد چند برش کوچک بر روی پروستات جهت متسع کردن پیشابراه در پروستات و گردن مثانه می باشد. اغلب بیماران در همان روز جراحی، قابل ترخیص می باشند.
3. جراحی خروج پروستات از بدن ( پروستاتکتومی ): در این روش جراح با ایجاد برش در پایین شکم یا پرینه، بخش اعظم پروستات را خارج می کند. اغلب به چند روز بستری در بیمارستان نیاز دارند.
4. جراحی لیزر پروستات: در این روش پزشک با لیزر بخشی از پروستات را که منجر به انسداد جریان ادرار شده است، جهت درمان بزرگی پروستات تخریب می کند.
5. انوکلئاسیون پروستات با لیزر هولمیوم (HoLEP): در این روش نیز از لیزر برای برش و خارج کردن بافت اضافی پروستات استفاده می شود. اغلب نتایج آن طولانی مدت باقی مانده و امکان ترخیص بیمار در همان روز یا روز بعد وجود دارد.
6. تبخیر فتوسلکتیو پروستات با لیزر (PVP): در این روش جراحی از لیزر با نور سبز جهت تبخیر بخشی از پروستات و درمان بزرگی پروستات استفاده می شود.
7. جراحی UroLift: در این روش به جای تخریب پروستات که منجر به انقباض حالب می گردد، از تعبیه ایمپلنت دائم در اطراف پیشابراه در پروستات جهت کاهش فشار پروستات به پیشابراه استفاده می شود.
8. انتخاب نوع عمل جراحی بر اساس سایز پروستات، علائم بیمار و وضعیت سلامتی وی متغیر می باشد.

پیشگیری از بزرگ شدن پروستات

اگرچه که هیچ روش قطعی جهت پیشگیری از بزرگ شدن پروستات پیشنهاد نشده است؛ اما حفظ وزن مناسب و رعایت رژیم غذایی سالم و غنی از میوه و سبزیجات، می تواند در پیشگیری از بزرگ شدن پروستات مؤثر باشد. تجمع بیش از حد بافت چربی در بدن، از طریق اختلال در تعادل هورمون های بدن شانس بزرگ شدن پروستات را افزایش می دهد. ورزش و فعالیت فیزیکی مناسب نیز نقش مؤثری در کنترل وزن و پیشگیری از بزرگ شدن پروستات دارد.